مشخصات قرآن و تاریخ وحی و تنظیم و تفسیراز دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 16

خــودش وحي نمي‌كند، تنها وحي از وراء آن آغاز مي‌شود، و آغاز شدنش را از كلمه «مِنْ - از» كه براي ابتدا است، استفاده مي‌كنيم.

كلمه «وَراء» در اين‌جا به معني «پشت» نيست، بلكه به معني بيرون هر چيزي و آن فضايي است كه محيط به آن چيز است. و اين قسم تكلم، كه تكلم از ماوراء حجاب باشد، مانند تكلـم خداي‌تعالي با مـوسي در كـوه طور است:

- «همين كه نزديك آن درخت آمد، از كرانه وادي ايمن، كه در بقعه مبارك واقع اسـت، از درخت ندا شد... .» (30 / قصص)

و نيز از همين قسـم است وحي‌هايي كه در عـالم رؤيا به انبيـاء عليهم‌السلام مي‌شده است.

و قسم اول از تكلم، تكلمي است كه خداي‌تعالي با پيامبر گرامي اسلام، و بدون واسطه جبرئيل مي‌كرد، كه در آن نه رسول ملكي يعني «جبرئيل» واسطه بود، و نه هيچ‌گونه حجابي كه فرض شود.

اقسام وحي (31)

و چون وحي در تمامي اين اقسام مختلف نسبتي به خداي‌تعالي دارد لذا مي‌توان وحي را به طور مطلق به خداي‌تعالي نسبت داد، و مستند به او كرد.

ساده‌تر بگوييم، مي‌توان در هر سه قسم از وحي گفت: خدا چنين وحي كرده است بدون قيدي كه معين كند منظور كدام يك از اقسام وحي است، و به همين عنايت است كه تمامــي اقسام وحـي در كلام خداي‌تعالي به خدا مستند شده است:

- «ما به‌سوي تو وحي‌كرديم، هم‌چنان‌كه به نوح و انبياء بعداز اووحي‌كرديم!»(162/نساء)

- «قبل از تو نفرستاديــم مگر مردانـي كه، به ايشان نيز وحي مي‌كرديم!» (43 / نحل) (1)