امام حی غائب : پژوهشی پیرامون (وجود)، (غیبت) و (مدیریت) امام زمان (عج) صفحه 32

که زمان از امام معصوم خالی است درحالی که لطف (لزوم وجود امام) همواره بر خداوند واجب است.

براین اساس، قاعده لطف با انضمام این مقدمه که در زمان کنونی امام معصوم بالاجماع منحصر در وجود حضرت مهدی؟عج؟ است، علاوه بر اصل کلی لزوم وجود امام معصوم؟ع؟ در هر زمان، مصداق کنونی این اصل عام؛ یعنی وجود بالفعل امام زمان؟عج؟ و بقای حیات ایشان در این عصر و زمان را نیز اثبات می کند، زیرا نتیجه قطعی دلالت قاعده لطف بر لزوم امام در هر زمان از یکسو و حصر ویژگی عصمت در زمان کنونی به امام زمان؟عج؟ از سوی دیگر، اثبات وجود فعلی و حیات آن حضرت است.

2. برهان واسطه فیض و ضرورت وجود امام حیّ

اشاره

یکی از مسائل مهم معرفتی در حوزه شناخت، مسئله وساطت در فیض؛ یعنی لزوم رابط میان خلق و خالق و دانستن چگونگی تعلق فیض از مبدأ هستی به هست ها و هستی هاست.

لزوم واسطه فیض، مقتضای حکمت الاهی است، زیرا لطف و حکمت او ایجاب می کند تا وسایل و مقدمات رشد و کمال تشریعی انسان را با فرستادن پیامبران و قوانین آسمانی فراهم کند و پیوسته این لطف الاهی پس از پیامبر نیز توسط جانشینان به حق او تداوم یابد؛ زیرا در غیر این صورت، با رفتن پیامبر و قطع هدایت تشریعی، سبب نقض غرض الاهی از ارسال پیامبران و شرایع آسمانی می شود که از ساحت قدس ربوبی به دور است. از این رو، وجود امام معصوم؟ع؟ مانند وجود پیامبر؟ص؟ مقتضای لطف خداوند به بشریت است و لذا پس از پیامبر؟ص؟ وجود امام؟ع؟ همواره ضروری است، تا غرض ربوبی در هدایت و کمال یابی بشر تأمین گردد.

مفهوم و اقسام فیض

واژه «فیض» مصدر «فاض یفیض» و به معنای جریان، پرشدن، جوشش، فزونی، سرریزی و کثرت است. (1)«فاض» یعنی فراوان شد و فزونی یافت «استفاض» یعنی شایع و منتشر گردید. (2)