روح و زندگی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 117

معناي آيه اين است كه هيچ نفسي نيست، الاّ اين‌كه نگهباني بر او موكّل است و مراد از موكّل شدن نگهباني براي حفظ نفس اين است كه فرشتگاني اعمال خوب و بد هر كسي را مي‌نويسند و به همان نيت و نحوه‌اي كه صادر شده مي‌نويسند تا بر طبق آن در

(252) روح و زندگي از ديدگاه قرآن و حديث

قيامت حساب و جزاء داده شوند، پس منظور از حافظ، فرشته و منظور از محفوظ عمل آدمي است. در جاي ديگر فرموده: «به‌درستي بر هر يك از شما حافظاني موكل‌اند، حافظاني بزرگوار و نويسنده، كه آن‌چه شما انجام دهيد مي‌دانند.» (10 تا 12 / انفطار)

و بعيد نيست كه مراد به حفظ نفس حفظ خود نفس و اعمال آن باشد و منظور از حافظ جنس آن بوده باشد، كه در اين صورت چنين افاده مي‌كند، كه جان‌هاي انسان‌ها بعد از مردن نيز محفوظ است و با مردن نابود و فاسد نمي‌شود، تا روزي كه خداي سبحان بدن‌ها را دوباره زنده كند، در آن روز جان‌ها به كالبدها برگشته و دوباره انسان‌بعينه‌و شخصه همان‌انسان دنيا خواهدشد، آن‌گاه طبق‌آن‌چه اعمالش‌اقتضا دارد جزاء داده خواهد شد، چون اعمال او نيز نزد خدا محفوظ است، چه خيرش و چه شرش.

ظاهر آيه‌اي كه در سوره انفطار بود و مي‌گفت وظيفه ملائكه حافظ، حفظ نامه‌هاي

مفهوم حافظين انسان (253)

اعمـال است، بـا ايـن نظـريـه منـافـات نـدارد، بـراي اين‌كه حفـظ جـانهـا هـم مصداقـي از نـوشتـن نـامـه است، هم‌چنان‌كه از آيه اين معنا استفاده مي‌شود. (1)

«...اِنّا كُــنّا نَسْتَنْسِخُ ما كُنْتُــمْ تَعْمَلُونَ،»

«...ازآن‌چه انجام‌مي‌دهيد ما نسخه‌برداري مي‌كنيم.» (29/جاثيه)

مراقبين و محافظين انسان