روح و زندگی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 136

«قُتِلَ الاِْنْسانُ ما اَكْفَرَهُ، مِـنْ اَيِّ شَيْ‌ءٍ خَلَقَهُ...،»

«خدا بكشد انسان را كه چقدر كفرانگر است! مگر خدا او را از چه خلق كرده كه به خود اجازه كفران مي‌دهد؟» (17 و 18 / عبس)

معناي جمله با كمكي كه مقام مي‌دهد اين است كه خداي تعالي انسان را از چه چيز

1- الميـــزان ، ج 40، ص 299.

(292) روح و زندگي از ديدگاه قرآن و حديث

خلــق كرده كه به‌خــود اجازه طغيــان و استكبار را مي‌دهد، استكبار از ايمان و اطاعت.

اشــاره مي‌كند به اين‌كه فطرت هر كسي مي‌داند كه فاعل فعل خلقت و تقدير و «تيسير سبيل» كسي جز خداي‌تعالي نيست، حتي مشركين هم به اين معنا اعتراف دارند.

استفهام جمله نام‌برده قهرا مي‌فهماند كه اولاً اين اصرار بشر در كفرش امري عجيب است و سپس مي‌پرسد آيا در اين خلقت عجيب علتي بوده كه باعث شـده اين‌طور در كفـرش افـراط كنـد، آن‌گاه خـودش پاسخ مي‌دهد، بـه اين‌كه انسان هيچ دليلي و عذري ندارد كه كفرانگري خود را مستند بدان كند، چون او كسي است كه از آبـي خـوار خلق شده و چيـزي از خلقت و تدبير امـور زندگي و مرگ و بعـث خـود را مـالك نيسـت.

«مِنْ نُطْفَـةٍ خَلَقَـهُ فَقَـدَّرَهُ» (19 / عبس)

طبيعت انساني و طغيانگري او (293)