روح و زندگی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 149

(322) روح و زندگي از ديدگاه قرآن و حديث

مبارك است خدا كه بهترين خالق است.» (14 / مؤمنون) و نيز فرمود: «منكرين معاد از تعجب پرسيدند - آيا بعد از آن‌كه خاك شديم و در زمين گم گشتيم، دوباره خلقتي جديد به‌خود مي‌گيريم؟ و اينان هيچ دليلي بر گفتار خود ندارند و منشأ اين استبعادشان تنها اين است كه منكر لقاءِ پروردگار خويش‌اند، بگو شما در زمين گم نمي‌شويد، بلكه فرشته‌اي كه موكّل بر شماست شما را بدون كم و كاست تحويل مي‌گيرد... .» (10 و 11 / سجده) و نيز فرموده: «ما شما را از زمين درست كرديم، و دوباره‌تان به زمين برمي‌گردانيم، و آن‌گاه بار ديگر از زمين بيرونتان مي‌آوريم.» (55 / طه)

اين‌آيات به‌طوري‌كه ملاحظه مي‌فرمائيد دلالت مي‌كند، بر اين‌كه انسان جزئي از اجزاء كره زمين است و از آن جدا نمي‌شود و مباين آن نيست، چيزي كه هست از همين زمين نشو نموده و شروع به تطور كرده و مراحل خود را طي مي‌كند تا مي‌رسد به

تحولات وجود انسان (323)

آن‌جائي كــه خلقتي غير زمين و غير مــادي مي‌شود و اين موجود غير مادي عينا همان است كه از زمين نشو كرد و خلقتي ديگر شد و به اين كمــال جديد تكامــل يافــت، آن‌گاه وقتــي به اين مرحلــه رسيد فرشتــه مرگ او را از بدنــش مي‌گيرد و بدون كم و كاست مي‌گيــرد و سپس اين موجود به سوي خــداي سبحان بـرمي‌گـردد، ايـن صــراط و راه هستـي انسـان اســـت.

قرآن كريم همان‌طور كه احيانا مبدأ حيات دنيوي انسان را كه از آن شروع نموده عالم طبيعت و كون شمرده و هستي‌اش را مرتبط با آن معرفي مي‌كند، در عين حال آن‌را مرتبط با پروردگار متعال نيز مي‌داند.

انسان مخلوقي است تربيت يافته در گهواره تكوين و از پستان صنع و ايجاد ارتضــاع نموده و در سيــر وجودي‌اش تطــور دارد و سلــوك او همــه با طبيعت

(324) روح و زندگي از ديدگاه قرآن و حديث

مرده مرتبــط است و از نظــر فطرت و ابــداع مرتبــط به امــر خـدا و ملكــوت اوست.

اين از جهت آغـاز خلقت بشـر و پيـدايش او در نشئـه دنيا و امّا از جهت عـود و بـرگشتش به‌سوي خدا، قـرآن كريـم صراط آدمي را منشعب بـه دو طـريق مي‌داند: طريق سعـادت و طريق شقـاوت. طريـق سعادت را نزديك‌تـرين طريـق (يعني صراط مستقيـم) دانسته كه بـه رفيع اعلـي منتهي مي‌شـود و اين طـريق لايـزال انسـان را به‌سوي بلنـدي و رفعت بالا مي‌بـرد، تا وي را به پـروردگارش برسانـد و طريق شقـاوت كه آن‌را راهــي دور و منتهـي به اسفل سافلين معرفي مي‌كند، تا آن‌كه به رب‌العالمين منتهي شود.(1)