روح و زندگی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 160

مي‌فرمايد: انسان مرده‌اي بي جان بود، خدا او را زنده كرد، و همچنان او را مي‌ميراند و زنده مي‌كند تا در آخر به‌سوي خود بازگرداند، و آن‌چه در زمين است براي او آفريد، آسمان‌ها را نيز برايش مسخّر كرد و او را خليفه و جانشين خود در زمين ساخــت، و ملائكه خود را به سجده براو وادار نمــود، و پدربــزرگ اورا در بهشت جاي داده، و درب توبه را برويش بگشود، و با پرستش خود و هدايتش او را احترام نموده به شــأن او عنايت فرمود.

اين از همان آياتي است كه با آن‌ها به وجود عالمي ميان عالم دنيا و عالم قيامت، به‌نام برزخ، استدلال مي‌شود، براي اين‌كه در اين آيات، دوبار مرگ براي انسان‌ها بيان شده، و اگر يكي از آن دو همان مرگي باشد كه آدمي را از دنيا بيرون مي‌كند، چاره‌اي جز اين نيست كه يك اماته ديگر را بعد از اين مرگ تصور كنيم، و آن وقتي است كه يك

(346) روح و زندگي از ديدگاه قرآن و حديث

زندگي ديگـر ميـان دو مـرگ يعنـي مـردن در دنيـا بـراي بيـرون شـدن از آن، و مـردن براي ورود به آخرت، يك زندگي ديگر فرض كنيـم و آن همان زنـدگـي بـرزخـي اسـت.

ميراندن اولي ميراندن بعد از تمام شدن زندگي دنياست، و احياء اول زنده شدن بعد از آن مرگ، يعني زنده شدن در برزخ، و ميراندن و زنده شدن دوم، و در آخر برزخ، و ابتداءِ قيامت است. (1)

حيات ظاهر و حيات باطن و نفي فاصله مرگ

«... وَ بِــالاْخِــرَةِ هُــمْ يُــوقِنُــونَ!»

«... و به‌آخرت يقين دارند!» (4/بقره)

1- الميزان ، ج 1 ، ص 210.

حيات ظاهر و حيات باطن و نفي فاصله مرگ (347)