روح و زندگی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 168

(362) روح و زندگي از ديدگاه قرآن و حديث

باشــد، يكـي اين‌كه، چگونـه اجـزاء مادي مرده حيات مي‌پذيرد و اجـزاءِ متلاشي دوبـاره جمـع مي‌گـردد، و بـه صـورت موجـودي زنـده شكـل مي‌گيـرد و خـلاصــه آن ايـن اسـت كـه چگونـه قدرت خــدا به احيــاء بعد از مــوت و فنــا تعلــق مي‌گيــرد.

معناي دوّم اين‌كه سئوال از كيفيت افاضه حيات بر مردگان باشد و اين‌كه خدا به اجــزاءِ آن مــرده چه مي‌كنــد كه زنــده مي‌شود و حاصل آن، سئــوال از سبب و كيفيت تأثير سبب است و اين به وجهي همان اســت كه خداي سبحان آن‌را ملكــوت اشياء خوانده است. منظور ابراهيم عليه‌السلام كيفيت به معناي دوم بوده، نه بــه معنـاي اوّل.

ابراهيم عليه‌السلام تقاضا نكرد كه مي‌خواهم ببينم اجزاء مردگان چگونه حيات را مي‌پذيرند و دوباره زنده مي‌شوند، بلكه تقاضاي اين را كرد كه مي‌خواهم فعل تو را ببينم‌كه‌چگونه مردگان‌را زنده مي‌كني و اين‌تقاضا،تقاضاي‌امرمحسوس‌نيست، هرچند

كيفيت پيدايش زندگاني مجدد انسان (363)

كه‌منفك‌از محسوس‌هم‌نمي‌باشد، چون‌اجزائي‌كه‌حيات‌رامي‌پذيرندمادّي‌و محسوس‌اند و لكن همان‌طور كه گفتيم تقاضاي آن جناب تقاضاي مشاهده فعل خدا است كه امري اســت نامحسوس، پس در حقيقــت ابراهيم عليه‌السلام درخواســت حق‌اليقيـن كرده است.(1)

محـدوده حركت زندگي انسان

«هُــوَ الَّـذي خَلَقَكُمْ مِنْ طيــنٍ ثُمَّ قَضــيآ اَجَــلاً وَ اَجَــلٌ مُسَمّــيً عِنْــدَهُ...،»

«او كسي است كه، شما را از گل آفريد، آن‌گاه اجلي مقرر فرمود اجل معين پيش

1- الميـزان ، ج 4 ، ص 292.