روح و زندگی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 178

نشانه‌هاي زندگي قبلي انسان

«... يُضِــلُّ بِــهِ كَثيــرا وَ يَهْــدي بِهِ كَثيــرا وَ ما يُضِــلُّ بِــهِ اِلاَّ الْفاسِقيــنَ»

«... بسياري‌را با آن گمراه و بسياري را با آن هدايت مي‌كند، ولي جز گروه فاسقان كسي را بدان گمراه نمي‌كند.» (26 / بقره)

آيه شهادت مي‌دهد، به اين‌كه يك مرحله از ضلالت و كوري دنبال كارهاي زشت انســان به‌عنــوان مجــازات در انسان گنهكــار پيدا مي‌شــود. اين غيــر آن ضلالــت و كوري اولي است كه گنهكــار را به گنـاه واداشت.

(384) روح و زندگي از ديدگاه قرآن و حديث

در آيــه فوق اضلال را اثر و دنبالــه فسق معرفــي كرده، نه جلوتــر از فسق، معلوم مي‌شود، اين مرحله از ضلالت غير از آن مرحله‌اي است كه قبل از فسق بوده و فاسق را به‌فسق كشانده است.

از ظاهر آيات مربوط در اين زمينه بر مي‌آيد كه انسان در ماوراي زندگي اين دنيا حيات ديگري قرين سعادت و يا شقاوت دارد، كه آن زندگي نيز اصولي و شاخه‌هائي دارد، كه وسيله زندگي اويند و انسان به‌زودي يعني هنگامي كه همه سبب‌ها از كار افتاد و حجــاب برداشتـه شد، مشــرف به آن زندگـي مي‌شود و بدان آگــاه مي‌گــردد.

و نيز از كلام خداي تعالي برمي‌آيد كه براي آدميان حيات و زندگي ديگري قبل از زندگي دنيا بوده، كه هر يك از اين سه زندگي از زندگي قبلي‌اش الگو مي‌گيرد. واضح‌تر اين‌كه انسان قبل از زندگي دنيا، زندگي ديگري داشته و بعد از آن نيز زندگي ديگري

نشانه‌هاي زندگي قبلي انسان (385)

خواهد داشت و زندگي سومش تابع حكم زندگي دوم او، و زندگي دومش تابع حكم زندگي اولش است. پس انساني كه در دنيا است، در بيـن دو زندگي قرار دارد، يكي سابق و يكــي لاحــق، اين آن معنائــي اسـت كـه از ظـاهـر قـرآن استفـاده مـي‌شـود.