روح و زندگی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 90

جمله «...وَ اَشْهَدَهُمْ عَليآ اَنْفُسِهِمْ اَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ...؟» از يك فعل ديگر خداوند بعد از جدا ساختن ابناء بشر از پدران خبر مي‌دهد و آن فعل خدا اين است كه هر فردي را گواه خودش گرفت و «اشهاد» بر هر چيز حاضر كردن گواه است در نزد آن و نشان دادن حقيقت آن است تا گواه حقيقت آن چيز را از نزديك و به حس خود درك نموده و در موقع شهادت به آن‌چه كه ديده شهادت دهد و اشهاد كسي بر خود آن كس نشان دادن حقيقت اوست به‌خــود او تا پس از درك حقيقت خـود و تحمل آن در مـوقعي كه از او سـؤال مي‌شــود شهـادت دهد.

با جمله «...اَلَسْتُ بِرَبِّكُــــمْ...؟» مـوضـوع مورد استشهــاد را معلـوم كـرده و

(190) روح و زندگي از ديدگاه قرآن و حديث

مي‌فـهمـانـد آن امري كه براي آن ذريـه بشـر را استشهـاد كرده‌ايـم ربوبيت پروردگار ايشـان است تـا در مـوقــع پـرستش بـه ربــوبيـت خــداي سبحــان شهــادت دهنــد.

احتياج داشتن آدمي به پروردگاري كه مالك و مدبر است جزو حقيقت و ذات انسان است، و فقر به چنين پروردگاري در ذات او نوشته شده است. چطور ممكن است اين احساس را نداشته باشد با اين‌كه احتياج ذاتي‌اش را درك مي‌كند؟ و چگونه تصوّر دارد كه شعور او حاجت را درك بكند ولكن آن كسي را كه احتياجاتش به اوست درك نكند؟ پس اين‌كه فرمود:«...اَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ...؟» بيان آن چيزي است كه بايد به آن شهادت داد، و جمله «...بَلــي شَهِدْنا...!» اعتراف انسان‌هاست به اين‌كه اين مطلــب را ما شاهــد بوديم و چنين شهادتي از ما واقع شد.

جمله بالا دلالت دارد بر اين‌كه تمامي افراد بشر مورد اين استشهاد واقع شده و

اخذ ميثاق الهي قبل از تولد نسل بشر (191)

يكـايـك ايشـان بـه ربوبيت پـروردگـار اعتـراف نمـوده‌اند.(1)

عالم ذر چيست و ميثاق الهي چه بود؟

«وَ اِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنيآ ادَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ...،»