روح و زندگی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 97

تطبيــق اين آيات، با آيات مــورد بحث اقتضا مي‌كنــد كه جملــه: «هر كس از ياد من اعراض كنــد زندگي سختــي خواهد داشت،» در مقابــل نسيان عهــد در آيات مــورد بحــث قرار گيــرد، و معلــوم اســت كــه اگر با آن تطبيــق شــود آن وقت با

(206) روح و زندگي از ديدگاه قرآن و حديث

عهــد بــه معنــاي ميثــاق بر ربوبيــت خـدا و عبوديــت آدم، منـاسب‌تر اســت، تا آن‌كه با عهـد به معنـاي زنهـار از ابليـس تطبيـق گردد.

ميثاق بر ربوبيت به اين معناست كه آدمي فراموش نكند كه ربّي، يعني مالكي مدبّر دارد، و يا انسان تا ابد، و در هيچ حالي فراموش نكند كه مملوك مطلق خداست و خود مالك هيچ چيز براي خود نيست، نه نفعي و نه ضرري، نه مرگي و نه حياتي و نه نشوري و يا نه ذاتـا مالك چيزي است و نه وصفــا و نه فعـلاً.

و معلوم است آن خطيئه‌اي كه در مقابل اين ميثاق قرار مي‌گيرد، اين است كه آدمي از مقام پروردگارش غفلت بورزد و با سرگرم شدن به خود و يا چيزي كه او را به‌خود سرگــرم مي‌كند، از قبيل زخارف حيات دنياي فاني و پوسنده، مقام پروردگارش را از ياد برد. (دقت فرمائيد.)

ميثاق ازلي انسان در برابر خدا (207)

فرامـوش كـردن ميثـاق و شقـاوت در زندگـي دنيـا، بـازگشتش بـه يـك امـر است. شقاوت دنيوي از فروع فـرامـوشـي ميثـاق اسـت. (1)

1- الميــزان ، ج 1 ، ص 242.

(208) روح و زندگي از ديدگاه قرآن و حديث

فصل چهارم :فطرت انسان