حضرت امام مهدی علیه السلام صفحه 9

فواید وجود امام در غیبت

آن دسته از افرادی

که از فلسفه وجودی امام معصوم - علیه السلام - به خوبی اطلاع ندارند می پرسند: فایده امام در عصر غیبت چیست؟ اینان نمی دانند که مقصود از آفرینش جهان چیست و هستی آن گاه کامل است که حجت و معصوم الهی وجود داشته باشد. تا به معرفت کامل خود به عبادت در پیشگاه قرب ربوبی بپردازد. آن گاه که فرشتگان به اصل خلقت انسان اعتراض کردند و فسادها و تباهیهای او را با اطاعتها و فرمانبرداریش مقایسه می نمودند و ترجیحی برای آفرینش انسانها نمی دیدند و می گفتند: پروردگارا! آیا کسانی خواهی گماشت که در روی زمین فساد کنند و خونها ریزند، حال آن که ما خود تو را تسبیح و تقدیس می کنیم. خداوند متعال با نشان دادن علم و آگاهی آدم - علیه السلام - نسبت به حقایق جهان و ملکوت آن - که سرانجامش موجب معرفت و شناخت کامل خدای [ صفحه 73] منان و بندگی و عبادت او می گردد. - آنان را قانع و آن گاه ساکت ساخت. وقتی که حضرت آدم - علیه السلام - علم خود را به فرمان خداوند از برای فرشتگان آشکار ساخت، و آنان با حقیقت وجودی، حجتهای الهی، منزلت و شانشان در نزد خدای بزرگ آشنا شدند، دریافتند که تسبیح و تقدیسشان قابل قیاس با تسبیح اولیاء و حجج الهی نیست، و چون این برجستگان روی زمین از افراد بشرند. آفرینش نوع بشر بجا و بایسته و شایسته است و ترجیح دارد. بنابر این، وجود این انسانهای برجسته و برگزیده است که فلسفه آفرینش را قانع کننده جلوه می دهد. تا جایی

که همه فرشتگان در برابرش سر تسلیم فرود می آورند. چرا که عبادت این بزرگواران بی مانند است. هیچ عبادتی جای مناجات و نیایش آنان را نمی گیرد و نمی تواند سجاده ای به گستردگی سجاده آنها تقرب به خدای بزرگ را میسر و مهیا دارد. همان طوری که وجود حجتهای الهی برای آغاز آفرینش و پیدایی نوع بشر قانع کننده بود، در ارائه حیات و استمرار سلسله بشریت نیز پسندیده و پذیرنده است. باید همیشه و در همه اعصار، حجت الهی در جامعه انسانی وجود داشته باشد. اگر نعمتهای جهان اینک شامل حال ما می شود و ما از آن برخوردار هستیم از برکت وجود این بزرگوار و شایستگان است. اگر این بهترین مخلوق و بایستگان بشریت نمی بودند، ما خلق نمی شدیم و هم اکنون که لباس هستی بر [ صفحه 74] تن داریم، اگر کسی از آن برگزیدگان خدا نباشد باز ما به عدم و نیستی خواهیم پیوست. یعنی به برکت آن معصوم بزرگوار است که خداوند جهان را برای ادامه راه باقی می گذارند. بنابر این حجج الهی نه تنها در معارف و علوم ولی نعمت ابناء بشرند، بلکه در نعمتهای هستی نیز ولی نعمت هستند و بر همه بشریت منت دارند. در زیارت جامعه می خوانیم: ای ولی نعمتهای من! من نمی توانم ستایش و ثنای شما را بکنم و آنها را شمارش نمایم و نمی توانم کنه حقیقت شما را به مدح آورم و ما از توصیف قدر و منزلتتان ناتوان و عاجز هستیم. شما نور خوبان و هادی نیکان و حجتهای خداوند جبارید. و خدای به خاطر شما

آفرینش را آغاز کرد و از برای شما جهان را پایان می دهد. به احترام شما باران فرو می ریزد و به جهت شما، آسمان را از فرو ریختن بر زمین باز می دارد و به خاطر شما گرفتاریها و غم و اندوهها را رفع می کند و سختی و ناراحتیها را برطرف می سازد. امام کاظم - علیه السلام - از پدر بزرگوارش امام صادق - علیه السلام - نقل می کند و می فرماید: خدای بزرگ و عزیز و جلیل به نسبت معرفت و عبادت ما عبادت می شود و اگر ما نبودیم عبادت خدا انجام نمی شد. [84] در روایات زیادی مذکور است هرگز زمین خالی از امام معصوم [ صفحه 75] - علیه السلام - نخواهد بود. [85] امام باقر - علیه السلام - فرمودند: به خدا قسم! خداوند زمین را - از آن هنگام که آدم را قبض روح فرمود. - به حال خود رها نکرده است، مگر آن که در آن امامی بوده باشد که مردم به وسیله او به سوی خداوند هدایت می شوند. و او حجت خدای بر روی زمین و بر مردم است و زمین بدون امام - که حجت خدا بر مردم است. - باقی نمی ماند. [86] مساله دیگر، هدایت معنوی حضرت امام - علیه السلام - است. همان طوری که امام معصوم - علیه السلام - در مرحله اعمال ظاهری، هادی و راهنماست، در زمینه حیات معنوی نیز هدایتگر است و حقایق اعمال با راهنمایی او سیر می کنند. خداوند متعال در سوره انبیاء آیه 72 می فرماید: آنان را امامانی قرار دادیم

که به وسیله امر ما مردم را هدایت کنند و انجام کارهای نیک را به ایشان وحی کردیم. و نیز در سوره سجده آیه 24 آمده است: ما بعضی از آنان را امامانی قرار دادیم که به وسیله امر ما راهنمایی کنند چون صبر کردند... علامه طباطبائی می نویسد: از این گونه آیات استفاده می شود که امام علاوه بر ارشاد و هدایت ظاهری (که به عهده دارد. (دارای یک نوع هدایت و جذبه معنوی است، که از سنخ عالم امر و تجرد می باشد [ صفحه 76] و به وسیله حقیقت و نورانیت و باطن ذاتش در قلوب شایسته مردم تاثیر و تصرف می نماید و آنان را به سوی مرتبه کمال و غایت ایجاد جذب می کند. [87] بعضیها اعتراض می کنند و می گویند شیعه وجود امام را برای بیان احکام دین و حقایق آیین و راهنمایی مردم لازم می دانند و غیبت امام، ناقض این غرض است. زیرا امامی که به واسطه غیبتش، مردم هیچ گونه دسترسی به وی ندارند، فایده ای بر وجودش مترتب نیست. اینان حقیقتا به معنی امامت پی نبرده اند. زیرا در بحث امامت روشن شد که وظیفه امام تنها بیان صوری معارف و راهنمایی ظاهری برای مردم نیست. امام چنان که وظیفه راهنمایی ظاهری مردم را به عهده دارد، همچنان ولایت و رهبری باطنی اعمال را به عهده خواهد داشت. اوست که حیات معنوی مردم را تنظیم می کند و حقایق اعمال را به سوی خدا سوق می دهد. بدیهی است که حضور و غیبت جسمانی امام در این باب تاثیری ندارد و امام از راه

باطن به نفوس و ارواح مردم اشراف و اتصال دارد. اگر چه موقع ظهور و اصلاح جهانیش تا کنون نرسیده است. [88] مرحوم خواجه نصیرالدین طوسی - رحمه الله علیه - می فرماید: وجود امام لطف است و تصرف او در امور، لطف دیگری است و عدم تصرف او از ناحیه خود ماست. [ صفحه 77] خلافی در سودمندی خورشید نیست. اگر مردم از آن دوری می کنند، اشکالی متوجه وجود خورشید نخواهد بود. و کوتاهی از عمل خود مردم است چرا که از خورشید وجودش دوری جستند و خود را از تابش آن پنهان ساختند و باز نباید گمان کنند هیچ استفاده ای از خورشید نمی برند. چرا که اگر خورشید وجود نداشت، مردم حتی در پناهگاههای خود نمی توانستند زندگی کنند، و همین خورشیدی که از آن دوری جسته اند و از تابش مستقیم آن خود را پنهان داشته اند امکان کار و فعالیت و تغذیه و حیات را برای آنان فراهم ساخته است. امام غایب - علیه السلام - در روایات به خورشید پشت ابر تشبیه شده است. سلیمان اعمش از حضرت امام صادق - علیه السلام - پرسید: چگونه مردم از حجت خدا که غایب است استفاده می کنند؟ امام فرمود: همان طوری که از خورشید پشت ابر استفاده می کنند. [89] جابر بن عبدالله انصاری از پیامبر اسلام - صلی الله علیه و آله - سوال کرد: آیا شیعیان در زمان غیبت از امام غایب نفعی می برند؟ رسول خدا - صلی الله علیه و آله و سلم - فرمود: آری! سوگند به خدایی که مرا به نبوت مبعوث کرده

است، آنان به نور او روشنی می گیرند و به وسیله ولایتش نفع می برند. مانند سود بردن از خورشید، هر چند ابرها خورشید را پوشانده باشند. [90] . [ صفحه 78] علاوه بر این امام زمان - ارواحنا فداه - هر سال در مراسم حج شرکت می فرمایند و در مجالس و محافل رفت و آمد دارند و چه بسا معضلات و مشکلات بعضی از مومنان و صالحان را بی واسطه یا با واسطه حل کنند. حتی امکان دارد که مردم او را ببینند، اما او را نشناسند، ولی امام - علیه السلام - آنان را می بیند و می شناسد، و بعضی از صالحان و شایستگان را مورد لطف و عنایت و مرحمت خود قرار می دهد. بسیاری از مردم در غیبت صغری و کبری به دیدار و ملاقات آن بزرگوار و امام همام نایل شده اند. و معجزات و کراماتی نیز از آن گرامی دیده اند و مشکلاتشان حل شده است. مرحوم آیت الله سید صدرالدین صدر می نویسد: کتب اخبار به ما اطلاع می دهد که جماعتی حضرت را در زمان غیبت مشاهده کرده اند و به خدمتش مشرف شده اند و این با آنچه وارد شده است که مدعی مشاهده - امام زمان علیه السلام - را تکذیب کنید منافات ندارد. زیرا مقصود از آن روایت به قرینه ابتدای همان روایت، تکذیب مدعی نیابت خاصه است. چه سوالها که امام در غیبت کبری پاسخ داده است و چقدر مشکلات دینی و دنیوی که مردم را از آنها نجات بخشیده و چه بیمارانی که شفا داده و بیچارگان و درماندگانی که

از فقر رهایی داده و چه بسیار در راه مانده و سرگردانانی را که هدایت و راهنمایی فرموده و تشنگانی را سیراب ساخته و ناتوانی که [ صفحه 79] دستگیری کرده است. این کتابها و دفترهایی که در دورانهای تاریخی مختلف و در نقاط گوناگون به دست افراد مورد اطمینان و اعتماد که یک دیگر را نمی شناختند تالیف شده است، آن قدر در آنها حکایاتی ذکر شده که شاهد گفتارهایی است که قابل شمارش نیست. [91] . [ صفحه 80]

معجزات امام عصر در غیبت صغری