- مقدمه 1
- اشاره 5
- اشاره 7
- اشاره 7
- 1-واژه شناسی حد 7
- اشاره 7
- حد 7
- ب)معنای اصلی واژه 8
- الف)ریشه واژه حد 8
- 2-اصطلاح شناسی حد 10
- الف)حد در متون دینی 10
- ب)حد در اصطلاح فقهی 20
- الف)انواع جرایم حدی در فقه اهل سنت 26
- 3-انواع جرایم حدی 26
- ب)انواع جرایم حدی در فقه شیعه 29
- اشاره 31
- تعزیر 31
- 1-واژه شناسی تعزیر 31
- 2-اصطلاح شناسی تعزیر 33
- الف)تعزیر در متون دینی 33
- ب)تعزیر در اصطلاح فقهی 36
- الف)به لحاظ ویژگی های کمّی و کیفی 37
- 3-تفاوت های حدود و تعزیرات 37
- اشاره 37
- ب)به لحاظ موضوع،نوع عقوبت و میزان مجازات 39
- 4-موجبات فقهی اعمال تعزیر 40
- الف)ارتکاب معصیت 40
- اشاره 40
- ب)اخلال در واجب 46
- ج)رفتار مفسده انگیز و خلاف مصالح عمومی 47
- 1-واژه شناسی مشروعیت 49
- اشاره 49
- مشروعیت 49
- 2-اصطلاح شناسی مشروعیت 49
- 1-واژه شناسی غیبت 52
- عصر غیبت 52
- 2-اصطلاح شناسی غیبت 53
- الف)غیبت در اندیشه کلامی شیعه 53
- ب)عصر غیبت در ادبیات فقهی 55
- اشاره 59
- لزوم عصمت امام 59
- اصل عدم ولایت 60
- اشاره 60
- 1-مفهوم اصل عدم ولایت 61
- 2-نگرش فقها به اصل عدم ولایت 61
- ب)توحید 63
- الف)استصحاب 63
- ج)آزادی انسان ها 64
- اشاره 66
- ولایت فقیه 66
- الف)مفهوم ولایت 67
- 1-تبیین مفهوم ولایت فقیه 67
- ب)مفهوم فقیه 68
- اشاره 71
- الف)ولایت مقیده فقیه 71
- 2-حدود اختیارات ولی فقیه 71
- ب)ولایت مطلقه فقیه 72
- اشاره 74
- ایران 74
- افغانستان 77
- دیگر کشورهای اسلامی 80
- اشاره 82
- 1-سید مرتضی 84
- متقدمین(فقهای پیش از محقق حلی) 84
- اشاره 84
- اشاره 84
- 2-شیخ طوسی 86
- 3-قطب الدین راوندی 87
- 4-طبرسی 90
- 1-محقق حلی 91
- متأخرین(محقق حلی تا مقدس اردبیلی) 91
- 2-فاضل آبی 93
- 4-فخر المحققین 94
- 1-مقدس اردبیلی 95
- متأخر المتأخرین(مقدس اردبیلی تا معاصران) 95
- 2-شیخ بهایی 95
- 3-میرزای قمی 96
- 4-شیخ انصاری 96
- 5-فقهای مشروطه خواه 98
- فقهای معاصر 99
- 1-سید احمد خوانساری 99
- 2-سید محمد شیرازی 100
- دلایل تحلیلی 103
- اشاره 103
- اشاره 103
- 1-لزوم شرایط اجتماعی خاص،برای اجرای حدود 103
- اشاره 103
- ب)جامعه توحیدی و مدینه فاضله 106
- ج)توجه به زمینه های اجتماعی جرم 110
- د)جامع نگری به احکام تربیتی اسلام 112
- اشاره 114
- 2-عدم حجیت خبر واحد در احکام شدید کیفری 114
- ج)شبهه عدم حجیت خبر واحد در احکام شدید کیفری 120
- د)بررسی شبهه 121
- ه)چند نکته 123
- اشاره 125
- 1-اجماع منقول از ابن ادریس و ابن زهره 125
- دلایل نقلی 125
- الف)احتمال ها در تفسیر ظاهر کلام ابن ادریس 127
- ب)بررسی احتمالات 128
- اشاره 136
- 2-روایت اشعثیات 136
- الف)بررسی سند 138
- ب)اشکال های سندی کتاب اشعثیات 139
- ج)بررسی دلالت واژگان 151
- د)اشکال دلالی 165
- اشاره 168
- 3-قاعده درأ 168
- الف)فقها و قاعده درأ 169
- ب)مستند روایی قاعده درأ 171
- ج)رجال شناسی و درایت حدیث 173
- د)مفهوم شناسی 176
- ه)احتیاط در دماء 182
- دیدگاه فقها 188
- 1-بر اساس دیدگاه جواز اقامه حدود 189
- نقد و بررسی 189
- اشاره 189
- 2-بر اساس دیدگاه عدم جواز اقامه حدود 190
- اشاره 193
- 1-شیخ مفید 195
- اشاره 195
- متقدمین 195
- 2-شیخ طوسی 196
- 3-سلّار 197
- 1-علامه حلی 198
- متأخرین 198
- 2-شهید اول 199
- 4-فاضل مقداد 200
- 5-محقق کرکی 201
- 1-مقدس اردبیلی 202
- متأخرِ متأخرین 202
- 6-شهید ثانی 202
- 2-فیض کاشانی 203
- 4-محقق نراقی 204
- 5-صاحب جواهر 205
- فقهای معاصر 207
- 1-امام خمینی 207
- اشاره 210
- استفتائات 210
- 2-مقام معظم رهبری 211
- 4-سید عبدالکریم موسوی اردبیلی 211
- 3-ناصر مکارم شیرازی 211
- دلایل تحلیلی 213
- 1-مبغوضیت تعطیلی حدود 213
- اشاره 213
- اشاره 213
- اشاره 213
- ب)اشکال ها 214
- اشاره 215
- 2-اختلال نظام 215
- الف)دیدگاه فقها 216
- ب)مفهوم حفظ و اختلال نظام 217
- د)نقد و بررسی 221
- 3-وجود فلسفه و مصلحت تشریع حدود 221
- اشاره 221
- الف)دیدگاه فقها 223
- ب)روش دیگر استدلال 225
- اشاره 226
- 4-استناد به ولایت حسبه 226
- الف)مفهوم شناسی حسبه 227
- ب)ولایت حسبه و اقامه حدود 230
- ج)اشکال ها 231
- 1-اطلاق ازمانی ادله حدود 235
- اشاره 235
- دلایل نقلی 235
- اشاره 235
- ب)نقد و بررسی 237
- الف)بررسی سند روایت 243
- اشاره 243
- 2-روایت حفص بن غیاث 243
- اشاره 252
- 3-مقبوله عمر بن حنظله 252
- اشاره 265
- 4-معتبره ابی خدیجه سالم بن مکرم الجمال 265
- الف)بررسی سند روایت 266
- ب)بررسی دلالت روایت 267
- اشاره 273
- 5-توقیع شریف حضرت صاحب الزمان عجّل الله تعالی فرجه الشریف به اسحاق بن یعقوب 273
- یکم.بررسی سند توقیع شریف 274
- دوم.بررسی دلالت توقیع 278
- 6-دیگر روایات 284
- الف)روایات منع از تعطیل حدود 284
- ب)روایات اهمیت اجرای حدود 287
- ج)روایت ابی عبیده 288
- د)نبوی مشهور:«علماء امتی کانبیاء بنی اسرائیل» 290
- ه)حدیث اللهم ارحم خلفائی 291
- و)روایت«مجاری الامور» 292
- ز)برداشت نراقی از مجموع روایات 293
- ح)جمع بندی روایات 294
- اشاره 296
- عموم مردم 296
- اشاره 296
- 1-اقامه حدود در جرایم خاص 296
- اشاره 296
- الف)ساب النبی و الائمه 297
- ج)قتل در فراش 298
- اشاره 300
- الف)اقامه حد بر عبد 300
- ب)اقامه حد بر ولد و زوجه 301
- ج)اقامه حد از سوی ظالمین 302
- 1-تعریف حاکم جور 303
- اشاره 303
- حاکم جور 303
- الف)عدم اختصاص واژه امام به معصومان علیهم السلام 304
- 2-دلایل مشروعیت اقامه حدود توسط حاکم جور 304
- اشاره 304
- ب)سیره عملی معصومان 306
- ج)منع از تعطیل حدود 307
- فقیه یا ولی فقیه 310
- پژوهشی 320
- اشاره 322
- مقالات 340
- منابع اینترنتی 343
- نرم افزارها 344
ولایت فقیه
اشاره
اندیشمندان شیعه،اندیشه سیاسی اسلام را به دو دوران حضور و غیبت معصوم تقسیم کرده اند.فقها و اندیشمندان شیعه گرچه در باب نظام سیاسی در دوره های گذشته به صورت پراکنده سخن می گفتند،جملگی ولایت سیاسی و اجتماعی پیشوایان دین را پذیرا بودند،اما در خصوص دوران غیبت رویکردهای گوناگونی عرضه شده است.اغلب،ولایت انتصابی فقیهان را مطرح کرده اند و بر انتصاب عام فقها از سوی شارع مقدس در مقام حاکم و زمامدار اسلامی به دلایل نقلی و براهین عقلی تمسک کرده اند،ولی هستند افرادی که به ولایت انتخابی فقیه از سوی مردم اعتقاد ورزیدند و کسانی نیز به نظارت مرجعیت بسنده کردند. (1)گوناگونی رویکردها در زمینه ولایت سیاسی در زمان غیبت،بر مسئله اقامه حدود نیز تأثیر انکاری ناپذیری گذاشته است.هرچند برخی مدعی اند رابطه ای میان مسئله اقامه حدود و ولایت فقیه برقرار نیست،توجه به آرای سیاسی طرفداران دو دیدگاه عمده در مسئله اقامه حدود،و ملاحظه نظرگاه این دو دسته به نظریه ولایت فقیه،از ارتباطی وثیق میان این دو مقوله خبر می دهد؛گرچه ممکن است در برخی موارد این رابطه چندان تنگاتنگ نباشد.حتی به دلیل ارتباط میان این دو موضوع،در برخی از نوشته ها التزام به جواز اقامه حدود،پایبندی به نظریه ولایت فقیه تفسیر شده است. (2)به نظر نگارنده نیز التزام به ولایت فقیه،فی الجمله شرط جواز اقامه حدود است.
به نظر می رسد سنگ بنای دیدگاه عدم جواز بیشتر به دست فقهای دوره های آغازین عصر غیبت گذاشته شده است؛یعنی دوره ای که فقها تحت فشار جوّ سیاسی حاکم قرار داشتند و امکان طرح نظریات سیاسی وجود نداشت.برعکس،دیدگاه جواز اقامه حدود با تکامل فرضیه نیابت عامه فقیه و بسط ید فقها قوّت گرفت و در دیدگاه های کسانی که نظریه پردازان ولایت فقیه بودند،بازتاب یافت.
1- (1) .برای آگاهی بیشتر ر.ک:محمدهادی معرفت،فصلنامه کتاب نقد،«ولایت فقیه»،ش 7.
2- (2) .ر.ک:یعقوبعلی برجی،محقق نراقی و مسأله ولایت فقیه،سایت مجلس خبرگان؛محمدهادی معرفت،فصلنامه حکومت اسلامی،«تبیین مفهومی ولایت فقیه»،ش 15؛مهدی هادوی تهرانی،کتاب نقد،«پیشینه تاریخی ولایت فقیه»،ش 7.