تاریخ عصر غیبت صفحه 130

احتمال وکالت حسن بن فضل یمانی و برخی دیگر در این ناحیه می رود.(1) علاوه بر این، گاهی اهالی یمن با سفر به استقرارگاه رهبری سازمان وکالت، به گونه مستقیم اموال و وجوه شرعی خود را به امامان شیعه علیهم السلام یا «وکیل الوکلای» آنان تقدیم می داشتند. ملاقات گروهی از اهالی یمن با امام عسکری علیه السلام نمونه ای بر این نکته است که حضرت در این ملاقات، عثمان بن سعید عمری را به آنان شناساند و تأکید فرمود که اموال را به وی تحویل دهند و از آن پس با او در ارتباط باشند.(2)

2. عراق

· کوفه

کوفه از مهم ترین مناطق شیعه نشین، همواره میزبان وکیلان امامان علیهم السلام بوده است. وکیلانی مانند عبدالرحمان بن حجّاج، علی بن یقطین، علی بن ابی حمزه بطائنی، حیّان سرّاج، زید قندی، ایّوب بن نوح عاصمی در طول دوران حیات ائمه علیهم السلام در این منطقه ایفای نقش می نمودند.(3)

· بغداد

عبدالرحمان بن حجاج تا عصر امام جواد علیه السلام در این منطقه فعالیت داشته است.(4) در عصر امام هادی علیه السلام، ابتدا علی بن الحسین بن عبد ربّه و پس از او أبو علی بن راشد، وکیلان ارشد ایشان در بغداد، مداین و قرای سواد بوده اند.(5)

1- الکافی، ج 1، ص 520، ح 13.
2- شیخ طوسی، الغیبه، ص353.
3- در این باره به کتاب تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف، ص 78 و 134، هم چنین به رجال کشی، ص 493، ح 946 و رجال نجاشی، ص 99 مراجعه شود.
4- اثبات الوصیه، ص 213- 215.
5- این نکته از نامۀ امام علیه السلام خطاب به موالی مقیم این مناطق استفاده می شود که در آن، جانشینی علی بن راشد را به جای علی بن الحسین اعلام نمود و آنان را مأمور مراجعه به او کرده است. این اقدام حضرت در پی دستگیری های شیعیان به دستور متوکل عباسی صورت پذیرفت. (در این باره نک: کشی، رجال، ص 513، ح 991 و 992؛ تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف، ص 136- 139) مراد از قُرای سواد، مناطق اطراف کوفه است. اطلاق سواد بر آنها، از آن رو بوده که منظرۀ این مناطق از دور سیاه می نموده است؛ چراکه در این مناطق حاصل خیز، کشاورزی رایج بوده و سطح زمین برای افرادی که از حجاز وارد عراق می شدند، به رنگ سیاه جلوه می نموده است.