تاریخ عصر غیبت صفحه 134

جعفر القمی العطّار که وکیل امام عسکری علیه السلام در آن جا بوده،(1) احمد بن اسحاق قمی که وکیل آن امام و در عصر غیبت صغرا، وکیل ناحیه مقدسه در امور اوقاف قم بوده(2) و احمد بن حمزه بن الیسع القمی از وکیلان ناحیه مقدسه برای این شهر در عصر غیبت صغرا و به عنوان باب حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در این منطقه مطرح بوده اند.(3)

آوه نیز از مناطق شیعه نشین نزدیک به قم و مرتبط با سازمان وکالت بوده است. گرچه حضور مستقل وکیلان در این ناحیه معلوم نیست و شاید وکیلان قم بر این منطقه نیز وکیل بوده اند،(4) شواهدی بر ارتباط اهالی این منطقه با دفتر مرکزی سازمان در سامرا و بغداد گواهی می دهند.(5)

· ری

به رغم اهمیت و کثرت شیعیان در منطقه ری، منابع تاریخی از وکیلان ساکن در آن تا عصر غیبت صغرا نامی نبرده اند. ابوالحسین، محمد بن جعفر اسدی وکیل ارشد ناحیه مقدسه در عصر غیبت صغرا در منطقه ری بوده است. از طریق وی که فردی والامقام بوده، توقیعاتی نیز خارج شده است.(6) مطابق روایت صدوق، اسدی از جمله وکیلان ناحیه مقدسه در ری در عصر غیبت صغرا است که به دیدن سیمای دل آرای حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف توفیق یافته است.(7)

1- ابن شهر آشوب، مناقب، ج 4، ص 397؛ الخرائج و الجرائح، ج 2، ص 717؛ اثبات الهداه، ج 6، ص 182؛ بصائر الدرجات، ص 262؛ بحار الانوار، ج 5، ص 370.
2- تنقیح المقال، ج 3، ش 10304، ابوحامد مراغی در وصف وی گفته است: «لیس له ثالث فی الارض فی القرب من الاصل یصفنا لصاحب الناحیه عجل الله تعالی فرجه الشریف .»
3- تنقیح المقال، ج 1، ص 50؛ نجاشی، رجال، ص91؛ مستدرک الوسائل، ج 1، ص 374؛ جامع الرواه، ج 1، ص 41. او طبق گفتۀ طبرسی، از وکیلان و سفیران معروفی بوده که امامیه در جلالت قدر و وکالت آنها تردید و اختلافی ندارند. (نک: اعلام الوری، ص454)
4- اعیان الشیعه، ج 2، ص 48.
5- جامع الرواه، ج1، ص49.
6- نک: الکافی، ج 1، ص 523، ح 20؛ بحار الانوار، ج 51، ص 299؛ کشف الغمه، ج 3، ص 350.
7- شیخ طوسی در کتاب الغیبه درباره او چنین آورده: «و کان فی زمان السفراء المحمودین أقوام ثقات ترد علیهم التوقیعات من قبل المنصوبین للسفاره من الاصل منهم أبوالحسین محمد بن جعفر الاسدی.» بنابر نقل شیخ طوسی، شخصی به نام صالح بن أبی صالح در سال 290 قمری از سوی ناحیۀ مقدسه مأمور می شود که وجوه شرعی را از مردم دریافت و در ری به ابوالحسین اسدی تحویل دهد. (نک: الغیبه، ص 413؛ تنقیح المقال، ج 2، ص 92؛ جامع الرواه، ج 2، ص 83؛ کمال الدین و تمام النعمه، ص 509، ح 38 و ص 522)