- پیش گفتار 1
- شناخت منابع 3
- اشاره 3
- ب) کتاب های رجالی 9
- ج) کتاب های تاریخی 10
- چکیده 11
- الف) میلاد 12
- اشاره 12
- ج) القاب 13
- ب) نام 13
- د) مادر 14
- ه) ولادت پنهانی 18
- 1. دوره اختفا 20
- اشاره 20
- ز) دوره های زندگی حضرت 20
- 2. غیبت صغرا 22
- 3. غیبت کبرا 23
- چکیده 25
- اشاره 27
- الف) وضعیت سیاسی 29
- 1. انتقال مرکز خلافت از بغداد به سامرا 29
- 2. نفوذ و تسلّط ترکان 31
- 5. ستم گری وزیران و امیران 34
- 6. فتنه ها و آشوب های داخلی 35
- اشاره 35
- یکم. آشوب های بغداد 36
- دوم. آشوب های سامرا 37
- سوم. فتنه خوارج 37
- چهارم. شورش «صاحب زنج» (زنگیان) 38
- 7. خودمختاری مناطق تحت نفوذ 51
- اشاره 51
- دوم. شمال افریقا (تونس و دیگر مناطق) 52
- سوم. ایران 52
- پنجم. سوریه 54
- چهارم. مصر 54
- 8. تغییر ماهیت و اهداف فتوحات 55
- اشاره 57
- 1. عیاشی 57
- 3. جشن ها 59
- 4. بزم ها 62
- 5. بخشش ها 63
- 6. طعام ها 67
- چکیده 79
- اشاره 81
- الف) وضعیت فکری 83
- ب) وضعیت سیاسی 85
- 1. انتقال عسکریین علیهما السلام از مدینه به سامرا و نظارت فراوان بر آنان 85
- 2. شیوه های مبارزه سیاسی عسکریین علیهما السلام 86
- اشاره 89
- اشاره 89
- ج) وضعیت اجتماعی 89
- 1. وضعیت شیعیان 89
- دوم. فشار 90
- سوم. اخراج از سِمت ها 90
- یکم. نفوذ امام هادی علیه السلام 91
- چهارم. گرفتن امکانات اقتصادی 91
- 2. پایگاه اجتماعی و نفوذ رهبری شیعه 91
- اشاره 91
- دوم. نفوذ امام عسکری علیه السلام 96
- اشاره 101
- 1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم 102
- الف) پیش گویی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام درباره ولادت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و غیبت آن حضرت 102
- 3. حضرت فاطمه علیها السلام 104
- 4. امام حسن مجتبی علیه السلام 105
- 6. امام سجاد علیه السلام 106
- 7. امام باقر علیه السلام 107
- 8. امام صادق علیه السلام 108
- 9. امام کاظم علیه السلام 110
- 10. امام رضا علیه السلام 111
- 11. امام جواد علیه السلام 112
- ب) زمینه سازی امام هادی و امام عسکری علیهما السلام برای ورود شیعه به عصر غیبت 113
- اشاره 113
- 1. تبیین نزدیکی ولادت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، آغاز غیبت و چگونگی آن 113
- 2. کاهش ارتباط مستقیم با شیعیان 117
- 3. سامان دهی و تقویت سازمان وکالت 118
- چکیده 120
- اشاره 121
- اشاره 123
- ب) علل تشکیل سازمان وکالت و استمرار و گسترش فعالیت آن تا پایان عصر غیبت 123
- 1. لزوم ارتباط میان رهبری و پیروان 124
- 2. خفقان در دوره عباسیان و لزوم حفظ شیعیان و مکتب 124
- 3. آماده سازی شیعه برای ورود به عصر غیبت 125
- اشاره 125
- ج) بررسی محدوده زمانی و جغرافیایی فعالیت سازمان وکالت 125
- 4. رفع بلاتکلیفی از شیعه در ایام حبس امامان علیهم السلام و در عصر غیبت 125
- · مدینه 128
- 1. حجاز 128
- · مکه 129
- · یمن 129
- 2. عراق 130
- · بغداد 130
- · کوفه 130
- · سامرا 131
- 3. ایران 132
- · خراسان بزرگ 132
- · بصره 132
- · واسط 132
- اشاره 132
- · قم 133
- · ری 134
- · همدان 135
- · اهواز 136
- · قرمیسین 136
- اشاره 137
- د) وظایف و مسئولیت های سازمان وکالت 137
- · مصر 137
- 1. دریافت، تحویل و توزیع وجوه شرعی 138
- 3. راهنمایی و ارشاد شیعیان و مناظره با مخالفان 141
- 4. نقش سیاسی سازمان وکالت 143
- 5 . نقش ارتباطی سازمان وکالت 145
- 6 . کمک به نیازمندان، و حل مشکلات شیعیان 146
- ه) ویژگی ها و شرایط لازم برای وکیلان امامان علیهم السلام 147
- 1. وثاقت یا عدالت 147
- اشاره 147
- 2. رازداری و پنهان کاری 148
- و) ساختار و شیوه های عملکرد سازمان وکالت 149
- 1. رهبری 149
- 2. وکیل ارشد یا سر وکیل 150
- 4. بهره گیری از اصل تقیّه و پنهان کاری 151
- 3. نماینده های سیار 151
- 5 . بهره گیری از وسایل ارتباطی مناسب 153
- ز) معرفی مهم ترین وکیلان امامان علیهم السلام تا عصر غیبت صغرا 154
- اشاره 154
- 1. عبدالرحمان بن الحجاج 154
- 3. معلّی بن خُنَیس 155
- 2. محمد بن سنان 155
- 5. مفضّل بن عمر جعفی 156
- 6. علی بن یقطین 156
- 11. احمد بن ابی بشر سرّاج 157
- 12. عثمان بن عیسی رواسی 157
- 9. علی بن ابی حمزه بطائنی 157
- 8. ابراهیم بن سلام نیشابوری 157
- 7. عبدالله بن جُندَب 157
- 10. زیاد بن مروان قندی 157
- 14. عبدالعزیز بن المهتدی 158
- 17. هشام بن ابراهیم عباسی 158
- 15. علی بن مهزیار اهوازی 158
- 16. فضل بن سنان 158
- 19. زکریا بن آدم قمی 159
- 21. محمد بن الفرج 159
- 20. ابراهیم بن محمد همدانی 159
- 23. علی بن جعفر همانی 160
- 24. فارس بن حاتم قزوینی 160
- 25. علی بن الحسین بن عبد ربّه 160
- 29. احمد بن اسحاق قمی 161
- 27. ابراهیم بن مهزیار 161
- 28. عثمان بن سعید عَمری 161
- 31. ابراهیم بن عبده النیشابوری 162
- 32. ایّوب بن الناب 162
- 30. محمد بن احمد بن جعفر القمی العطّار القطّان 162
- چکیده 163
- اشاره 166
- اشاره 167
- وضعیت سیاسی، اجتماعی و فکری عصر غیبت 167
- الف) وضعیت سیاسی 167
- یکم. انتقال خلافت از سامرا به بغداد 173
- دوم. ظهور قرامطه 173
- چهارم. ظهور مهدی در شمال افریقا و تأسیس دولت فاطمی در مصر 176
- ب) وضعیت اجتماعی 179
- اشاره 179
- 2. اختلافات قومی و قبیله ای 180
- یکم. عیاشی و خوش گذرانی 181
- اشاره 181
- دوم. اسراف و تبذیرهای گسترده 182
- 1. پیدایی مکتب اشعری 184
- ج) وضعیت فکری 184
- اشاره 184
- 2. تدوین کتاب های روایی 185
- الف) آغاز غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 186
- تاریخ غیبت و چگونگی آغاز آن 186
- ب) شهادت امام حسن عسکری علیه السلام 188
- ج) تلاش حکومت برای یافتن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 191
- 1. نماز بر پیکر امام علیه السلام 193
- اشاره 193
- د) اقدامات جعفر 193
- 2. ادعای امامت و جانشینی 194
- 3. ادعای ارث 194
- 4. تحریک حکومت برای دست گیری امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 194
- ه) داستان سرداب 195
- 5. توبۀ جعفر 195
- فلسفه غیبت 198
- اشاره 198
- 1. رازی از رازهای الهی 200
- 2. آزمایش و غربال انسان های صالح 201
- 3. ستم پیشه بودن انسان ها 203
- 4. آمادگی جهانی 203
- 5. آزادی از یوغ بیعت با طاغوت های زمان 203
- ویژگی های دورۀ غیبت صغری 205
- اختلافات فرقه ای پس از رحلت امام عسکری علیه السلام 207
- زمینۀ پیدایی فرقه های جدید شیعی بعد از رحلت امام عسکری علیه السلام 207
- اشاره 207
- اشاره 207
- 1. اعتقاد به امامت جعفر، پسر امام هادی علیه السلام 209
- 2. اعتقاد به امامت فرزند دیگری از امام عسکری علیه السلام 210
- 3. اعتقاد به استمرار امامت امام حسن عسکری علیه السلام 210
- 4. اعتقاد به امامت محمد بن علی، برادر امام حسن عسکری علیه السلام 211
- 5. اعتقاد به توقف در امامت 212
- 6. اعتقاد به دورۀ فترت 212
- اشاره 213
- 1. ابو عَمرو، عثمان بن سعید عَمروی 214
- الف) معرفی اجمالی نوّاب اربعه 214
- اشاره 214
- 2. محمد بن عثمان بن سعید عَمروی 220
- 3. ابوالقاسم، حسین بن روح نوبختی 223
- 4. ابوالحسن علی بن محمد سَمَری 227
- ب) ملاک های نصب نوّاب اربعه 230
- ج) چگونگی ارتباط نوّاب اربعه با شیعیان 233
- د) وظایف و مسئولیت های نوّاب اربعه 235
- اشاره 235
- 3. سازماندهی و سرپرستی سازمان وکالت 237
- 2. حفظ امام عجل الله تعالی فرجه الشریف از راه پنهان داشتن نام و مکان آن حضرت 237
- 4. پاسخ گویی به پرسش های فقهی و مشکلات عقیدتی 238
- 6. مبارزه با غالیان و مدّعیان دروغین نیابت و بابیت و افشای ادعاهای باطل آنان 239
- 5. اخذ و توزیع اموال متعلق به امام عجل الله تعالی فرجه الشریف 239
- 7. مبارزه با وکیلان خیانت کار 240
- 8. آماده سازی مردم برای پذیرش غیبت کبری 241
- اشاره 242
- نصب وکیلان برای نواحی شیعه نشین در عصر غیبت صغری 242
- 2. ابوعبدالله بن هارون بن عمران همدانی 244
- 1. ابوالحسین محمد بن جعفر اسدی کوفی رازی 244
- 3. محمد بن صالح بن محمدهمدانی 245
- 4. ابواسحاق، محمد بن ابراهیم بن مهزیار اهوازی 245
- 5. قاسم بن علاء 246
- 6. حسن بن محمد بن قطاه صیدلانی 246
- 7. محمد بن شاذان بن نُعیم شاذانی نیشابوری 246
- 9. قاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم همدانی 247
- 11. علی بن حسین بن علی طبری 247
- 10. ابوعلی بسطام بن علی 247
- 8. عزیز بن زهیر 247
- اشاره 248
- 12. ابوهاشم، داود بن قاسم جعفری 248
- 13. حسن بن نضر قمی 248
- 14. حاجز بن یزید الوشّاء 248
- وکلای خائن و مدّعیان دروغین وکالت 248
- الف) خیانت و فساد در برخی از کارگزاران سازمان وکالت 249
- اشاره 249
- 1. واقفیه 250
- 3. فارس بن حاتم قزوینی، وکیل خائن امام هادی علیه السلام 252
- 5. کار زشت وکیل امام عسکری علیه السلام 254
- 4. عروه بن یحیی؛ سوزاندن و دزدی اموال امام عسکری علیه السلام 254
- 6. احمد بن هلال عبرتائی و احمد بن هلال کرخی 255
- 7. ابوطاهر محمد بن علی بن بلال بلالی 256
- 8. أبوجعفر محمد بن علی شلمغانی ابن أبی عزاقر 257
- 1. ابوعبدالله، احمد بن محمد سیّاری 260
- 2. علی بن حسکه، قاسم شعرانی یقطینی، و محمد بن فرات 260
- ب) مدعیان دروغین وکالت و بابیّت 260
- اشاره 260
- 3. حسن بن محمد بن بابا القمی 261
- 4. ابومحمد، الشریعی 262
- 5. محمد بن نصیر النمیری الفهری 262
- 6. ابوبکر محمد بن احمد بن عثمان البغدادی 263
- 7. اسحاق احمر و باقطانی 264
- 8. حسین بن منصور حلّاج 265
- 9. ابودلف محمد بن المظفر الکاتب 266
- الف) وضعیت فکری 268
- وضعیت فکری و سیاسی - اجتماعی شیعه 268
- ب) وضعیت سیاسی 269
- ج) وضعیت اجتماعی 271
- چکیده 272
- الف) تاریخ شیعه، نهضت ها و دولت های شیعی در عصر غیبت کبری 276
- اشاره 276
- 1. شیعه پیش از غیبت کبری (از قرن یکم تا چهارم قمری) 276
- اشاره 276
- 2. شیعه در عصر غیبت کبری 278
- 3. نهضت ها و دولت های شیعی در عصر غیبت کبری 280
- ب) مبارزات فکری و سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری 288
- اشاره 288
- 1. مبارزۀ فکری علمای شیعه در عصر غیبت 291
- 2. فقاهت شیعه و مراکز آن در عصر غیبت 292
- 3. مراحل تکامل فقه و فقاهت شیعه 293
- یکم. فقه و فقاهت در دوران حضور ائمه علیهم السلام 293
- اشاره 293
- دوم. فقه و فقاهت شیعه در دوران غیبت صغری 294
- سوم. فقه و فقاهت شیعه در دوران غیبت کبری 294
- 4. حوزه های علمیه و مراکز فقاهت شیعه در دوران غیبت کبری 295
- اشاره 298
- 5. مبارزه های سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری 298
- یکم. زمینه های فعالیت سیاسی 298
- دوم. مراحل فعالیت سیاسی و انواع آن در هر مرحله 299
- 1. نهاد مرجعیت و تداوم خط امامت و رسالت 301
- ج) دوره های مرجعیت دینی (علمی و سیاسی) شیعه در عصر غیبت کبری 301
- 2. مراحل و دوره های مرجعیت 303
- د) مدعیان مهدویت و بابیّت 305
- اشاره 305
- 1. عبیدیان 307
- 3. محمد بن تومرت 308
- 2. حاکم بأمرالله 308
- 6. عباس الریفی 309
- 7. الرجل الجبلی 309
- 8. ملا عرشی کاشانی 309
- 5. بابا اسحاق 309
- 13. شیخ مغربی 310
- 14. شیخ زادۀ کردستانی 310
- 12. مغربی 310
- 11. محمد جونپوری هندی 310
- 10. شیخ عبدالقدیر بخارائی 310
- 19. سودانی 311
- 16. بنگالی 311
- 18. شیخ سعید یمانی 311
- 17. سنگالی 311
- 15. عبدالله العجمی 311
- 20. صومال 312
- 21. علی محمد شیرازی 312
- 22. قادیانی میرزا غلام احمد 313
- چکیده 314
- 1. عصر غیبت 317
- الف) سیرت 317
- اشاره 317
- اشاره 317
- یکم. آگاهی از وضعیت و احوال شیعیان 318
- دوم. حفظ و نجات شیعیان از گرفتاری ها و شر دشمنان 318
- سوم. حضور در میان مردم 319
- پنجم. دستگیری درماندگان، راه یابی گم شدگان، شفای بیماران دور از علاج، ... 320
- چهارم. حضور همیشگی در مراسم حج 320
- یکم. سیرت تربیتی و اخلاقی 321
- دوم. سیرت اجتماعی 322
- سوم. سیرت سیاسی 324
- چهارم. سیرت اقتصادی 327
- پنجم. سیرت علمی 329
- ششم. سیرت قضایی 330
- هفتم. سیرت احیاگری 331
- هشتم. سیرت نبوی و علوی 332
- نهم. سیرت فردی 333
- دهم. سیرت مدیریتی 336
- اشاره 339
- ب) آثار 339
- 1. روایت ها و احتجاج ها 339
- 2. دعاها و نمازها 339
- 4. توقیعات و بیانات 340
- 3. زیارات 340
بوده است. کتاب های رجالی از وی به بزرگی یاد کرده اند و فضایل او را برشمرده اند.(1) احمد بن اسحاق در دوره سفیر اوّل و دوم به بغداد منتقل و به عنوان یکی از مهم ترین دست یاران آنان به فعالیت مشغول شد و در راه بازگشت از حج در «حُلوان» درگذشت.(2)
30. محمد بن احمد بن جعفر القمی العطّار القطّان
شیخ طوسی، او را از اصحاب امام عسکری علیه السلام بر شمرده و به وکالت او تصریح نموده است. ابوحامد مراغی در جلالت وی گفته است:
لیس له ثالث فی الارض فی القرب من الاصل یصفنا لصاحب الناحیه؛
او در نهایت قرب و نزدیکی به ناحیه مقدّسه است.
وی نیز به عنوان یکی از دست یاران اصلی سفیر اول و دوّم، در بغداد مشغول فعالیت بود و بنا به بعضی نقل ها، کار ارتباط و نظارت بر وکیلان نواحی شرقی ایران را در دست داشته است.(3)
31. ابراهیم بن عبده النیشابوری
او وکیل ارشد امام عسکری علیه السلام در نیشابور و مناطق اطراف آن بوده است. امام علیه السلام در نامه ای تفصیلی به برخی از سران شیعه در نیشابور، نصب وی را به وکالت این منطقه اعلام فرمود.(4)
32. ایّوب بن الناب
ایّوب نیز وکیل ارسالی امام عسکری علیه السلام به نیشابور بوده است که شاید پیش از ابراهیم بن عبده به این ناحیه اعزام شده است.(5)
1- کشی، رجال، ص 542، ح 128؛ مکتب در فرآیند تکامل، ص 55.
2- کشی، رجال، ص557، ح1052.
3- کشی، رجال، ص534، ح1019.
4- کشی، رجال، ص557، ح1088.
5- کشی، رجال، ص542، ح1028.