- پیش گفتار 1
- اشاره 3
- شناخت منابع 3
- ب) کتاب های رجالی 9
- ج) کتاب های تاریخی 10
- چکیده 11
- الف) میلاد 12
- اشاره 12
- ج) القاب 13
- ب) نام 13
- د) مادر 14
- ه) ولادت پنهانی 18
- اشاره 20
- 1. دوره اختفا 20
- ز) دوره های زندگی حضرت 20
- 2. غیبت صغرا 22
- 3. غیبت کبرا 23
- چکیده 25
- اشاره 27
- الف) وضعیت سیاسی 29
- 1. انتقال مرکز خلافت از بغداد به سامرا 29
- 2. نفوذ و تسلّط ترکان 31
- 5. ستم گری وزیران و امیران 34
- اشاره 35
- 6. فتنه ها و آشوب های داخلی 35
- یکم. آشوب های بغداد 36
- دوم. آشوب های سامرا 37
- سوم. فتنه خوارج 37
- چهارم. شورش «صاحب زنج» (زنگیان) 38
- اشاره 51
- 7. خودمختاری مناطق تحت نفوذ 51
- دوم. شمال افریقا (تونس و دیگر مناطق) 52
- سوم. ایران 52
- چهارم. مصر 54
- پنجم. سوریه 54
- 8. تغییر ماهیت و اهداف فتوحات 55
- اشاره 57
- 1. عیاشی 57
- 3. جشن ها 59
- 4. بزم ها 62
- 5. بخشش ها 63
- 6. طعام ها 67
- چکیده 79
- اشاره 81
- الف) وضعیت فکری 83
- 1. انتقال عسکریین علیهما السلام از مدینه به سامرا و نظارت فراوان بر آنان 85
- ب) وضعیت سیاسی 85
- 2. شیوه های مبارزه سیاسی عسکریین علیهما السلام 86
- اشاره 89
- ج) وضعیت اجتماعی 89
- اشاره 89
- 1. وضعیت شیعیان 89
- سوم. اخراج از سِمت ها 90
- دوم. فشار 90
- اشاره 91
- یکم. نفوذ امام هادی علیه السلام 91
- 2. پایگاه اجتماعی و نفوذ رهبری شیعه 91
- چهارم. گرفتن امکانات اقتصادی 91
- دوم. نفوذ امام عسکری علیه السلام 96
- اشاره 101
- 1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم 102
- الف) پیش گویی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام درباره ولادت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و غیبت آن حضرت 102
- 3. حضرت فاطمه علیها السلام 104
- 4. امام حسن مجتبی علیه السلام 105
- 6. امام سجاد علیه السلام 106
- 7. امام باقر علیه السلام 107
- 8. امام صادق علیه السلام 108
- 9. امام کاظم علیه السلام 110
- 10. امام رضا علیه السلام 111
- 11. امام جواد علیه السلام 112
- ب) زمینه سازی امام هادی و امام عسکری علیهما السلام برای ورود شیعه به عصر غیبت 113
- 1. تبیین نزدیکی ولادت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، آغاز غیبت و چگونگی آن 113
- اشاره 113
- 2. کاهش ارتباط مستقیم با شیعیان 117
- 3. سامان دهی و تقویت سازمان وکالت 118
- چکیده 120
- اشاره 121
- ب) علل تشکیل سازمان وکالت و استمرار و گسترش فعالیت آن تا پایان عصر غیبت 123
- اشاره 123
- 1. لزوم ارتباط میان رهبری و پیروان 124
- 2. خفقان در دوره عباسیان و لزوم حفظ شیعیان و مکتب 124
- ج) بررسی محدوده زمانی و جغرافیایی فعالیت سازمان وکالت 125
- 4. رفع بلاتکلیفی از شیعه در ایام حبس امامان علیهم السلام و در عصر غیبت 125
- اشاره 125
- 3. آماده سازی شیعه برای ورود به عصر غیبت 125
- · مدینه 128
- 1. حجاز 128
- · مکه 129
- · یمن 129
- 2. عراق 130
- · کوفه 130
- · بغداد 130
- · سامرا 131
- · واسط 132
- · بصره 132
- · خراسان بزرگ 132
- اشاره 132
- 3. ایران 132
- · قم 133
- · ری 134
- · همدان 135
- · قرمیسین 136
- · اهواز 136
- د) وظایف و مسئولیت های سازمان وکالت 137
- · مصر 137
- اشاره 137
- 1. دریافت، تحویل و توزیع وجوه شرعی 138
- 3. راهنمایی و ارشاد شیعیان و مناظره با مخالفان 141
- 4. نقش سیاسی سازمان وکالت 143
- 5 . نقش ارتباطی سازمان وکالت 145
- 6 . کمک به نیازمندان، و حل مشکلات شیعیان 146
- ه) ویژگی ها و شرایط لازم برای وکیلان امامان علیهم السلام 147
- 1. وثاقت یا عدالت 147
- اشاره 147
- 2. رازداری و پنهان کاری 148
- و) ساختار و شیوه های عملکرد سازمان وکالت 149
- 1. رهبری 149
- 2. وکیل ارشد یا سر وکیل 150
- 4. بهره گیری از اصل تقیّه و پنهان کاری 151
- 3. نماینده های سیار 151
- 5 . بهره گیری از وسایل ارتباطی مناسب 153
- 1. عبدالرحمان بن الحجاج 154
- ز) معرفی مهم ترین وکیلان امامان علیهم السلام تا عصر غیبت صغرا 154
- اشاره 154
- 3. معلّی بن خُنَیس 155
- 2. محمد بن سنان 155
- 5. مفضّل بن عمر جعفی 156
- 6. علی بن یقطین 156
- 12. عثمان بن عیسی رواسی 157
- 8. ابراهیم بن سلام نیشابوری 157
- 7. عبدالله بن جُندَب 157
- 10. زیاد بن مروان قندی 157
- 11. احمد بن ابی بشر سرّاج 157
- 9. علی بن ابی حمزه بطائنی 157
- 17. هشام بن ابراهیم عباسی 158
- 16. فضل بن سنان 158
- 14. عبدالعزیز بن المهتدی 158
- 15. علی بن مهزیار اهوازی 158
- 21. محمد بن الفرج 159
- 19. زکریا بن آدم قمی 159
- 20. ابراهیم بن محمد همدانی 159
- 24. فارس بن حاتم قزوینی 160
- 23. علی بن جعفر همانی 160
- 25. علی بن الحسین بن عبد ربّه 160
- 27. ابراهیم بن مهزیار 161
- 28. عثمان بن سعید عَمری 161
- 29. احمد بن اسحاق قمی 161
- 32. ایّوب بن الناب 162
- 30. محمد بن احمد بن جعفر القمی العطّار القطّان 162
- 31. ابراهیم بن عبده النیشابوری 162
- چکیده 163
- اشاره 166
- الف) وضعیت سیاسی 167
- وضعیت سیاسی، اجتماعی و فکری عصر غیبت 167
- اشاره 167
- دوم. ظهور قرامطه 173
- یکم. انتقال خلافت از سامرا به بغداد 173
- چهارم. ظهور مهدی در شمال افریقا و تأسیس دولت فاطمی در مصر 176
- اشاره 179
- ب) وضعیت اجتماعی 179
- 2. اختلافات قومی و قبیله ای 180
- یکم. عیاشی و خوش گذرانی 181
- اشاره 181
- دوم. اسراف و تبذیرهای گسترده 182
- ج) وضعیت فکری 184
- اشاره 184
- 1. پیدایی مکتب اشعری 184
- 2. تدوین کتاب های روایی 185
- الف) آغاز غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 186
- تاریخ غیبت و چگونگی آغاز آن 186
- ب) شهادت امام حسن عسکری علیه السلام 188
- ج) تلاش حکومت برای یافتن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 191
- اشاره 193
- د) اقدامات جعفر 193
- 1. نماز بر پیکر امام علیه السلام 193
- 3. ادعای ارث 194
- 4. تحریک حکومت برای دست گیری امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 194
- 2. ادعای امامت و جانشینی 194
- ه) داستان سرداب 195
- 5. توبۀ جعفر 195
- فلسفه غیبت 198
- اشاره 198
- 1. رازی از رازهای الهی 200
- 2. آزمایش و غربال انسان های صالح 201
- 4. آمادگی جهانی 203
- 3. ستم پیشه بودن انسان ها 203
- 5. آزادی از یوغ بیعت با طاغوت های زمان 203
- ویژگی های دورۀ غیبت صغری 205
- اختلافات فرقه ای پس از رحلت امام عسکری علیه السلام 207
- زمینۀ پیدایی فرقه های جدید شیعی بعد از رحلت امام عسکری علیه السلام 207
- اشاره 207
- اشاره 207
- 1. اعتقاد به امامت جعفر، پسر امام هادی علیه السلام 209
- 3. اعتقاد به استمرار امامت امام حسن عسکری علیه السلام 210
- 2. اعتقاد به امامت فرزند دیگری از امام عسکری علیه السلام 210
- 4. اعتقاد به امامت محمد بن علی، برادر امام حسن عسکری علیه السلام 211
- 5. اعتقاد به توقف در امامت 212
- 6. اعتقاد به دورۀ فترت 212
- اشاره 213
- 1. ابو عَمرو، عثمان بن سعید عَمروی 214
- اشاره 214
- الف) معرفی اجمالی نوّاب اربعه 214
- 2. محمد بن عثمان بن سعید عَمروی 220
- 3. ابوالقاسم، حسین بن روح نوبختی 223
- 4. ابوالحسن علی بن محمد سَمَری 227
- ب) ملاک های نصب نوّاب اربعه 230
- ج) چگونگی ارتباط نوّاب اربعه با شیعیان 233
- د) وظایف و مسئولیت های نوّاب اربعه 235
- اشاره 235
- 2. حفظ امام عجل الله تعالی فرجه الشریف از راه پنهان داشتن نام و مکان آن حضرت 237
- 3. سازماندهی و سرپرستی سازمان وکالت 237
- 4. پاسخ گویی به پرسش های فقهی و مشکلات عقیدتی 238
- 6. مبارزه با غالیان و مدّعیان دروغین نیابت و بابیت و افشای ادعاهای باطل آنان 239
- 5. اخذ و توزیع اموال متعلق به امام عجل الله تعالی فرجه الشریف 239
- 7. مبارزه با وکیلان خیانت کار 240
- 8. آماده سازی مردم برای پذیرش غیبت کبری 241
- نصب وکیلان برای نواحی شیعه نشین در عصر غیبت صغری 242
- اشاره 242
- 2. ابوعبدالله بن هارون بن عمران همدانی 244
- 1. ابوالحسین محمد بن جعفر اسدی کوفی رازی 244
- 3. محمد بن صالح بن محمدهمدانی 245
- 4. ابواسحاق، محمد بن ابراهیم بن مهزیار اهوازی 245
- 5. قاسم بن علاء 246
- 6. حسن بن محمد بن قطاه صیدلانی 246
- 7. محمد بن شاذان بن نُعیم شاذانی نیشابوری 246
- 11. علی بن حسین بن علی طبری 247
- 9. قاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم همدانی 247
- 8. عزیز بن زهیر 247
- 10. ابوعلی بسطام بن علی 247
- 13. حسن بن نضر قمی 248
- 12. ابوهاشم، داود بن قاسم جعفری 248
- وکلای خائن و مدّعیان دروغین وکالت 248
- اشاره 248
- 14. حاجز بن یزید الوشّاء 248
- اشاره 249
- الف) خیانت و فساد در برخی از کارگزاران سازمان وکالت 249
- 1. واقفیه 250
- 3. فارس بن حاتم قزوینی، وکیل خائن امام هادی علیه السلام 252
- 5. کار زشت وکیل امام عسکری علیه السلام 254
- 4. عروه بن یحیی؛ سوزاندن و دزدی اموال امام عسکری علیه السلام 254
- 6. احمد بن هلال عبرتائی و احمد بن هلال کرخی 255
- 7. ابوطاهر محمد بن علی بن بلال بلالی 256
- 8. أبوجعفر محمد بن علی شلمغانی ابن أبی عزاقر 257
- 2. علی بن حسکه، قاسم شعرانی یقطینی، و محمد بن فرات 260
- اشاره 260
- ب) مدعیان دروغین وکالت و بابیّت 260
- 1. ابوعبدالله، احمد بن محمد سیّاری 260
- 3. حسن بن محمد بن بابا القمی 261
- 4. ابومحمد، الشریعی 262
- 5. محمد بن نصیر النمیری الفهری 262
- 6. ابوبکر محمد بن احمد بن عثمان البغدادی 263
- 7. اسحاق احمر و باقطانی 264
- 8. حسین بن منصور حلّاج 265
- 9. ابودلف محمد بن المظفر الکاتب 266
- الف) وضعیت فکری 268
- وضعیت فکری و سیاسی - اجتماعی شیعه 268
- ب) وضعیت سیاسی 269
- ج) وضعیت اجتماعی 271
- چکیده 272
- اشاره 276
- الف) تاریخ شیعه، نهضت ها و دولت های شیعی در عصر غیبت کبری 276
- اشاره 276
- 1. شیعه پیش از غیبت کبری (از قرن یکم تا چهارم قمری) 276
- 2. شیعه در عصر غیبت کبری 278
- 3. نهضت ها و دولت های شیعی در عصر غیبت کبری 280
- ب) مبارزات فکری و سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری 288
- اشاره 288
- 1. مبارزۀ فکری علمای شیعه در عصر غیبت 291
- 2. فقاهت شیعه و مراکز آن در عصر غیبت 292
- اشاره 293
- 3. مراحل تکامل فقه و فقاهت شیعه 293
- یکم. فقه و فقاهت در دوران حضور ائمه علیهم السلام 293
- سوم. فقه و فقاهت شیعه در دوران غیبت کبری 294
- دوم. فقه و فقاهت شیعه در دوران غیبت صغری 294
- 4. حوزه های علمیه و مراکز فقاهت شیعه در دوران غیبت کبری 295
- 5. مبارزه های سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری 298
- یکم. زمینه های فعالیت سیاسی 298
- اشاره 298
- دوم. مراحل فعالیت سیاسی و انواع آن در هر مرحله 299
- ج) دوره های مرجعیت دینی (علمی و سیاسی) شیعه در عصر غیبت کبری 301
- 1. نهاد مرجعیت و تداوم خط امامت و رسالت 301
- 2. مراحل و دوره های مرجعیت 303
- اشاره 305
- د) مدعیان مهدویت و بابیّت 305
- 1. عبیدیان 307
- 3. محمد بن تومرت 308
- 2. حاکم بأمرالله 308
- 7. الرجل الجبلی 309
- 5. بابا اسحاق 309
- 6. عباس الریفی 309
- 8. ملا عرشی کاشانی 309
- 10. شیخ عبدالقدیر بخارائی 310
- 12. مغربی 310
- 14. شیخ زادۀ کردستانی 310
- 13. شیخ مغربی 310
- 11. محمد جونپوری هندی 310
- 15. عبدالله العجمی 311
- 18. شیخ سعید یمانی 311
- 17. سنگالی 311
- 16. بنگالی 311
- 19. سودانی 311
- 20. صومال 312
- 21. علی محمد شیرازی 312
- 22. قادیانی میرزا غلام احمد 313
- چکیده 314
- اشاره 317
- الف) سیرت 317
- 1. عصر غیبت 317
- اشاره 317
- یکم. آگاهی از وضعیت و احوال شیعیان 318
- دوم. حفظ و نجات شیعیان از گرفتاری ها و شر دشمنان 318
- سوم. حضور در میان مردم 319
- پنجم. دستگیری درماندگان، راه یابی گم شدگان، شفای بیماران دور از علاج، ... 320
- چهارم. حضور همیشگی در مراسم حج 320
- یکم. سیرت تربیتی و اخلاقی 321
- دوم. سیرت اجتماعی 322
- سوم. سیرت سیاسی 324
- چهارم. سیرت اقتصادی 327
- پنجم. سیرت علمی 329
- ششم. سیرت قضایی 330
- هفتم. سیرت احیاگری 331
- هشتم. سیرت نبوی و علوی 332
- نهم. سیرت فردی 333
- دهم. سیرت مدیریتی 336
- ب) آثار 339
- اشاره 339
- 1. روایت ها و احتجاج ها 339
- 2. دعاها و نمازها 339
- 4. توقیعات و بیانات 340
- 3. زیارات 340
می کردند و محتوای استدلال را از امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف دریافت می نمودند و آن را ابلاغ کردند.(1)
5. اخذ و توزیع اموال متعلق به امام عجل الله تعالی فرجه الشریف
اخذ وجوه شرعی و توزیع آن از کارهای مهم سازمان وکیلان بود که از زمان امام ششم علیه السلام به بعد رواج گرفت و با استتاری بیشتر در زمان غیبت صغری آن را پی گرفتند. نوّاب اربعه این وجوهات و اموال متعلق به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را به گونه مستقیم و یا از طریق وکیلان و خواص اخذ می کردند و به هر طریق ممکن به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف تحویل می دادند و یا این که به دستور ایشان در موارد خاصی مصرف می کردند. امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در روز پس از رحلت امام عسکری علیه السلام و یا در همان روز، پس از مراسم به خاک سپاری امام عسکری علیه السلام به هیئت قمی ها دستور داد که اموال آن حضرت را به ابوعمرو عثمان بن سعید عَمروی وکیل ایشان در بغداد بدهند.(2)
6. مبارزه با غالیان و مدّعیان دروغین نیابت و بابیت و افشای ادعاهای باطل آنان
مبارزه با غالیان و مدعیان دروغین نیابت، بابیت و وکالت و افشای ماهیت آنان از دیگر وظایف نوّاب اربعه بود تا زمینۀ گمراهی مردم را از میان ببرند؛ چرا که نوّاب اربعه، در مسیر اهداف پیامبران و امامان حرکت می کردند و شالودۀ اهداف انبیا و امامان علیهم السلام هدایت و زدودن ضلالت و انحراف بود. سفیران ویژه امام عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز در همین راستا با افرادی که ادعای نادرست نیابت و وکالت داشتند، مبارزه می کردند و ماهیت آنان را روشن می نمودند تا شیعیان امامیه، در دام آن افراد شیّاد و منحرف نیفتند و با شناخت نایبان خاص، از رهنمودهای امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در دورۀ غیبت صغری بهره مند شوند.
بسیاری در این دورۀ هفتادساله، به دروغ ادعای بابیت و وکالت می نمودند، مانند: حسین بن منصور حلاج، محمد بن علی شلمغانی، معروف به ابن عزاقر یا عزاقری، ابوبکر محمد بن احمد بن عثمان عَمروی، معروف به بغدادی، محمد بن مظفر،
1- شیخ طوسی، الغیبه، ص322 - 324.
2- کمال الدین و تمام النعمه، ص 478.