تاریخ عصر غیبت صفحه 298

البته پس از دوران صفویه که در حوزۀ نجف روحی تازه دمیده شد، با رشد حرکت اخباری گری تا مدتی کربلا مرکز فقاهت شیعه قرار گرفت و پس از افول حرکت اخباری گری توسط وحید بهبهانی عمدۀ شاگردان آن فقیه و اصولی سترگ و مجدِّد، به حوزۀ نجف اشرف انتقال یافته و برای بار سوم نجف را اوّلین مرکز فقاهت شیعه درآورده و تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران حرف اوّل رهبری شیعه را فقها و پرورش یافتگان حوزه علمیه نجف اشرف می زدند.(1)

5. مبارزه های سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری

اشاره

مبارزه های سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری در دو نکته خلاصه می گردد:

یکم. زمینه های فعالیت سیاسی

فعالیت سیاسی نیز در دو زمینه بوده است:

نخست، در داخل مرزهای دولت اسلامی و در برابر استبداد سیاسی حاکمان مسلمان یا نامسلمان؛

دوم، در خارج از مرزهای دولت اسلام و در برابر قدرت های خارجی و استعمارگران.

فعالیت های سیاسی درون مرزی عبارتند از:

1. کشاندن امّت اسلامی و نگه داشتن شیعیان در صحنۀ سیاست از راه تبلیغ، تربیت، تأسیس و هدایت حرکت های اسلامی برای مبارزه با استبداد و ستم گری حاکمان مسلمان و مبارزه با ایده جدایی دین از سیاست و مطالبۀ حقوق سیاسی پایمال شده امّت اسلامی؛

2. مبارزۀ مستقیم و غیر مستقیم با انحراف حاکمان، از راه کشف انحرافات و پی آمدهای فکری، اخلاقی و عملی (فردی و اجتماعی) و مبارزه با غصب خلافت و تسلّط طاغوت ها بر امت اسلامی و هدایت و حمایت نهضت ها و حرکت های اسلامی مبارزه؛