تاریخ عصر غیبت صفحه 301

چهارم هجری طول کشیده است؛

مرحله دوّم: تشیّع در این مرحله در صحنۀ سیاست حضوری جدّی داشته و دولت های انقلابی شیعی زمینه را برای تبلیغ اعتقادی و سیاسی تشیّع فراهم نمودند و این مرحله از اواخر قرن سوم آغاز و در قرن چهارم و پنجم تداوم داشته، ولی هیچ نظام سیاسی شیعی استوار و پایدار در این برهه پدید نیامده است.

پس از این دوره، دولت های انقلابی در برابر تهاجم مغول ها به جهان اسلام فرو پاشیدند و تشیّع نه به منزله نظامی سیاسی، بلکه به منزله مذهبی پذیرفته برای برخی از حاکمان مغول در ایران دوباره ظهور کرد.

مرحله سوم: تشیّع مذهبی رسمی و در چارچوب نظامی سیاسی پذیرفته جهانیان و در صحنۀ بین المللی شناخته شد و همواره با استمرار حکومت های گوناگون که همگی تشیّع را اصلی مسلّم و حیاتی برای قدرت خود می دیدند، به منزله نظامی سیاسی در ازای پنج قرن (10 تا 14 قمری) حضور داشته است.

ج) دوره های مرجعیت دینی (علمی و سیاسی) شیعه در عصر غیبت کبری

1. نهاد مرجعیت و تداوم خط امامت و رسالت

اسلام، دینی جامع، کامل، جهانی و ابدی است.(1) جامعیت اسلام به معنای توجه به همه ابعاد وجودی انسان در سراسر مراحل زندگی است. پس این نگرش جامعه را چون فرد می نگرد و دنیا را هم چون آخرت. بنابراین، بهترین برنامه را برای انسان به ارمغان آورده است.

با توجه به پیش بینی های پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از آیندۀ جامعۀ اسلامی و ایمان آوردن آیندگان به آرمان های والای اسلام و توجه دادن به امامت دوازده امام پس از وی، و غیبت طولانی دوازدهمین امام، ناچار برای تضمین تداوم رهبری اسلامی که حافظ و پاس دار همه ارزش های انقلاب است، باید جانشین و قائم مقامی برای امام غایب باشد تا کمال، جامعیت و جاودانگی اسلام به خطر نیفتد.