تاریخ عصر غیبت صفحه 31

هشت فرسخ می رسیده است،(1) اما پس از انتقال خلافت عباسی از آن جا به بغداد و پس از پایان خلافت معتمد (279 قمری) به سرعت به خرابه ای شبیه شد که تنها قبر دو امام هادی و عسکری علیهما السلام و مکان غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در آن آباد باقی ماند.

یاقوت حموی (متوفای اوایل قرن هفتم قمری) خرابه های سامرا را این گونه وصف می کند:

به غیر سرداب حضرت مهدی و محلّه کَرخ سامرا که دورتر از آن است، تمامی نقاط آن شهر خرابه ای بیش نیست به گونه ای که بیننده از دیدن آن وحشت می کند، آن هم پس از آنکه در هیچ کجای روی زمین بهتر، زیباتر و بزرگ تر از آن وجود نداشت، «فسبحان من لایزول و لا یحول.»(2)

سامرا در مدت (220 تا 279 قمری) هشت نفر از خلفای عباسی را پشت سر گذاشته است:

1. معتصم (218 - 227 قمری)؛

2. واثق (227 - 232 قمری)؛

3. متوکل (232 - 247 قمری)؛

4. منتصر (247- 248 قمری)؛

5. مستعین (248- 252 قمری)؛

6. معتز (252- 255 قمری)؛

7. مهتدی (255- 256 قمری)؛

8. معتمد (256 - 279 قمری).

معتضد در سال (279 قمری) پس از معتمد، به خلافت نشست. در عصر او مرکز خلافت دوباره به بغداد منتقل شد و دیگر هرگز به سامرا باز نگشت.

2. نفوذ و تسلّط ترکان

نفوذ و تسلط ترکان در همه شئون حکومت و کارهای کلیدی، به ویژه سپاه، از مهم ترین ویژگی این دوره است. از این رو، عصر عباسیان دوم را عصر