تاریخ عصر غیبت صفحه 81

فصل چهارم: وضعیت فکری، سیاسی و اجتماعی شیعه در آستانه غیبت صغرا

اشاره

در آستانه عصر غیبت، تشیع از مهم ترین و اصیل ترین گروه های اسلامی و قوی ترین احزاب مخالف خلفا و حکومت بوده است. شاگردان و اصحاب تربیت یافته در نزد امامان علیهم السلام اصولی را که از ایشان آموخته بودند، در کتاب های «چهارصدگانه» (اصول اربع مأه) گرد آوردند. امامان علیهم السلام مبانی اعتقادی و فقهی شیعه را تبیین می نمودند و به گردآوری کتاب ها سفارش و تأکید می فرمودند.

همواره امامان شیعه در محاصره سیاسی بودند و به رغم تقیه فراوان، ایشان را از مدینه به سامرا بردند تا بر رفت و آمدهایشان نظارت بیشتر کنند. دسترسی شیعیان به امام، بسیار پرخطر بود. آن گاه که مبارزه حساس و پیچیده شد، شیعه طرح سازمان مخفی وکالت، را درافکند؛ سازمانی که پایه های آن از دوره امام صادق علیه السلام ریخته شده بود و در دوره عسکریین علیهما السلام به اوج نفوذ خود رسید. سازمان مخفی وکالت، تشکیلاتی بسیار پیچیده بود که شناسایی ابعاد پنهان آن، بررسی فراوان می طلبد.

امامان علیهم السلام در این مرحله با ارتباط های سازمان یافته و پنهانی، به بسط و توسعه این سازمان و در نتیجه، حفظ، تقویت و گسترش شیعه می پرداختند. تأیید و حمایت برخی از قیام های علویان برای ایجاد ضعف در پایه های حکومت عباسی و یا کم