تاریخ عصر غیبت صفحه 85

غیبت و بشارت آنان به ولادت حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف (1) و ارجاع شیعیان به وکیلان(2) و تأیید برخی از کتاب های فقهی و اصول روایی(3) و سرانجام کم کردن تماس مستقیم با شیعیان، چنان که حتی در شهر سامرا به مراجعات و مسائل شیعیان با نامه یا به واسطه نمایندگان خویش پاسخ می دادند و بدین ترتیب، آنان را برای تحمل اوضاع و شرایط و تکالیف عصر غیبت و ارتباط غیرمستقیم با امام، آماده می ساختند.(4) هم چنان که خواهد آمد، امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف در زمان غیبت صغرا همین روش را پیش گرفت و شیعیان را به تدریج برای دوران غیبت کبرا آماده کرد.

ب) وضعیت سیاسی

1. انتقال عسکریین علیهما السلام از مدینه به سامرا و نظارت فراوان بر آنان

عباسیان در این دوره در برابر عسکریین علیهما السلام همان سیاستی را پیش گرفتند که مأمون در برابر امام رضا و امام جواد علیهما السلام به کار برده بود. متوکل نیز در برابر امام هادی علیه السلام آن سنت شوم را به کار بست؛ سنّت شوم نزدیکِ دربار کشاندن امام علیه السلام و در تنگنا گذاشتن ایشان در حاشیه حکومت تا بتوانند کاملاً مراقب امام باشند، بر همه کارهای او اطلاع یابند و میان آن حضرت و شیعیان جدایی اندازند. همین سیاست درباره امام عسکری علیه السلام هم اجرا شد. از این رو، آن حضرت مانند پدر گرامی اش در سامرا زیر نظر بود و ناگزیر هر هفته، روزهای دوشنبه و پنج شنبه خود را باید به کاخ خلیفه معرفی می کرد.(5)

علت احضار امام هادی علیه السلام به سامرا گزارش هایی بود که درباره فعالیت های

امام علیه السلام در مدینه، و توجه و علاقه مردم به آن حضرت، به متوکل

1- نک: حیاه الامام العسکری علیه السلام، ص 316.
2- حیاه الامام العسکری علیه السلام، ص 324.
3- حیاه الامام العسکری علیه السلام، ص 325.
4- حیاه الامام العسکری علیه السلام، ص 324.
5- شیخ طوسی، الغیبه، ص 78. (به نقل از: تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف، ص 87)؛ بحار الانوار، ج 50، ص 251؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج 3، ص 528؛ دلائل الامامه، ص 226.