کلیات تاریخ ادیان از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 156

مجسم شود و به صورت عمل درآيد، اعتقاد به توحيد به صورت اين گونه اعمال درخــواهـد آمـد. و عكـس آن نيـز صـادق است. اگـر ممكـن بـاشــد عمــل بــرگــردد و اعتقــاد درونـي شـود، ايـن اعمـال صـالـح به صورت اعتقاد به توحيد درخواهد آمد.

اعمال توحيدي پيامبران

خداي تعالي به پيامبرگرامي مي‌فرمايد كه به «هدايت» انبياي گذشته اقتدا كند. معني اين دستور آن است كه به خود آنان اقتدا نكند بلكه به هدايت آن‌ها اقتدا بكند، چون اقتداء عبارت است از متابعت در عمل، نه در اعتقاد كه اعتقاد به تنهايي امري است غير اختياري و تقليدناپذير، بنابراين معني دستور اين مي‌شود كه عمل صالح انبياء را كه بر

(278) كليات تاريخ اديان

مبناي‌توحيد و تأديب‌عملي‌الهي‌ازآنان صادرشده‌است، اختياركند و موردعمل‌قرار دهد.

ايــن نـــــوع تـــأديــب را در آيـــه ديگـــري چنيــن بيــــــان مــي‌فــرمــايــد:

«وَ جَعَلْناهُمْ اَئِمَّةً يَهْدُونَ بِاَمْرِنا ـ و قرار داديم آنان را پيشواياني كه هدايت كنند به دين ما و بــه آنان وحــي كــرديم عمل به خيرات، اقامه نماز، دادن زكات را ؛ و كــار آنــان عبــادت مــا بــود.» (73 / انبياء)

خداوند در آيه 60 سوره مريم ادب عامي را كه انبياء عليهم‌السلام در همه شئون زندگي خود رعايت مي‌كردند، و خضوعي را كه قلبا و عملاً براي خداي تعالي داشتند چنين ذكر مي‌فرمايد:

«ايشان كساني هستند كه خــدا به آنان نعمت داد.

از پيــامبــران از فـــرزنــد آدم،