کلیات تاریخ ادیان از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 311

از اين‌هــا گــذشتــه «قــامــوس كتاب مقدس» در ماده «حران» نوشته كه غير از حراني كه مركز صابئي‌ها بوده، حران ديگري نيز در نزديكي‌هاي «بابل» بوده است. مراد تورات از «حران» همين شهر بوده است كه در نزديك‌هاي بابل مابين فرات و خابور قرار داشته است، نه در حران دمشق.

آري، مسعودي گويد كه: «آن چه از هيكل‌هاي مقدس صابئين تاكنون (سال 332 هجري و زمان مسعودي) باقي مانده است خانه‌اي است در شهر حران در دروازه "رقه" معروف به "مغليتيا" كه آن را "هيكل آزر" پدر ابراهيم مي‌دانند و درباره آزر و ابراهيم

(542) كليات تاريخ اديان

پســـرش سخنــان بسيــاري دارنــد ولـي گفتــه آنان هيــچ‌گــونـه ارزشــي ندارد.»

اختلاط بت‌پرستي و ستاره‌پرستي

همان‌طور كه بت‌پرستان گاهي آفتاب و ماه و ستارگان را مي‌پرستيدند هم‌چنين ستاره‌پرستان هم هيكل‌هايي براي پرستش غير كواكب و ماه و آفتاب داشته‌اند، مانند: هيكل علت نخستين و هيكل عقل و نفس و غير آن ؛ و مانند بت‌پرستان به اين اشياء (عقل و نفــس و...) تقـرب مي‌جسته‌اند.

مؤيد اين معنا گفته هرودت (500 قبل از ميلاد) است، چه وي آن جا كه معبد بابل را وصف مي‌كند و مي‌گويد: اين معبد مشتمل بر يك برج هشت طبقه‌اي بوده و آخرين آن‌ها

اختلاط بت‌پرستي و ستاره‌پرستي (543)

مشتمل بر گنبدي بزرگ و فراخ بوده است و در آن گنبد فقط تختي بزرگ و در مقابل آن تخــت ميزي از طلا قرار داشته است، و غير از اين دو چيز در آن گنبد هيچ چيز نه مجسمه و نه تمثال و نه چيز ديگر نبوده است، و احدي جز يك زن كه معتقد بودند خداونــد او را براي ملازمــت و حفاظت هيكــل استخدام كرده اســت و كسي در آن گنبــد نمي‌خــوابيد.

اين بود گفتار هرودت. و بعيد نيست اين همان هيكل علت نخستين بوده كه به عقيده آنان از هر شكل و هيئتي منزه است، گو اين كه خود صاحبان اين عقايد، به گفته مسعودي، علت اولي را هم به اشكال مختلفي به پندار خود تصوير مي‌كردند. و به ثبوت پيوسته كه فلاسفه اين طايفه خداي را از هيئت و شكل جسماني و وضع مادي منزه دانسته و او را به صفاتي كه لايق ذات اوست توصيف نموده‌اند، ولي جرأت اظهار عقيده