هزار و یک نکته پیرامون امام زمان علیه السلام صفحه 246

1- 588. ر. ک : بحوث فی الملل و النّحل ، جعفر سبحانی 3 : 174 - 183.

2- 589. تاریخ الاسلام، دکتر حسن ابراهیم حسن 1 : 418. در این مسئله وجوهِ دیگری نیز ذکر شده است. همان : 419. و نیز ر. ک : بحوث فی الملل و النحل، جعفر سبحانی 3 : 165 - 470.

باشند و هم از کیانِ اعتقادی و فقهی شیعه در برابرِ فرقه ها و گروه های مختلف، به خصوصِ اهل سنّت که از حمایت و پشتیبانی خلفا نیز برخوردار بودند دفاع کنند.

حفظِ اسلام و فرهنگ وحی و نگهداری آن از دستبرد حوادث و منحرفان از جمله وظایفِ امام است. روشنگری ها و موضع گیری هایِ به موقعِ عسکریین علیهما السلام در برابرِ انحرافاتِ فکری جامعه از «صوفیه» و «واقفیه» گرفته تا «مفوضه» «ثنویه» «غُلات»(1) و...، و پاسخگویی به مسائلِ فِقهی و مشکلاتِ فکری و دور کردن شیعیان از در افتادن در وادی های بیهوده از ویژگی هایِ بارز این دوره است.

از دیگر اقداماتِ مهمِّ عسکرین علیهما السلام در این دوره، ایجادِ آمادگیِ فکری در شیعیان برایِ ورود به عصرِ غیبت بود، از جمله این اقدامات؛ روایاتِ فراوانِ آنان در موردِ فرا رسیدن غیبت، بشارت به ولایت حضرتِ حجّت و ارجاعِ شیعیان به وکلا و تأیید برخی از کتب فقهی و اصول روایی و بالاخره کم کردنِ تماس مستقیمِ شیعیان با آنها بود، به طوری که حتی در شهر «سامرّا»به مراجعات و مسائل شیعیان از طریقِ نامه یا توسّطِ نمایندگانِ خویش پاسخ می دادند و بدین ترتیب آنان را برای تحمّلِ اوضاع و شرایط و تکالیفِ عصر غیبت و ارتباط غیر مستقیم با امام، آماده می ساختند.(2)

نکته 425 نوّابِ خاص

در طولِ «غیبتِ صغری» گرچه امام زمان علیه السلام از نظرها پنهان بود، امّا کسانی بودند که با آن حضرت در تماس بودند و سِمَتِ «نوّابِ خاص» امام را داشتند؛ هر یک از شیعیان می توانستند به وسیله «نوّاب» مشکلات و مسائل خود را به