پژوهشی پیرامون تدبردر قرآن صفحه 150

بخش دوّم: کلیدهای خاص تدبّر

مقدمه

در بیان امام حسین علیه السلام معلوم گشت قرآن چهار مرتبه فهم و تدبر را داراست که مرتبه «عبارت» سهم عموم مردم و مرتبه «اشارت» سهم علماء و «لطائف» سهم اولیاء و «حقایق قرآن» سهم انبیاء و معصومین علیهم السلام می باشد؛ کلیدهای خاص نظر به سه مرتبه اخیر دارد که جنبه تخصصی بخود می گیرد و بر دو قسم کلی می باشند:

[1] کلیدهای علمی [2] کلیدهای روحی و عملی «علماء» مجتهدین در تفسیر قرآن می باشند که هر دو قسم از کلیدها، برای آنان واجب و ضروری است، چرا که تلاش و کوشش علمی در کنار طهارت روحی، شرط اساسی درک «اشارات قرآن» می باشد.

طریق علماء در امر تدبر در قرآن، عموما عقلی اجتهادی می باشد و گاهی نیز از طریق شهودی، توفیق تدبر در قرآن پیدا می کنند.

«اولیای الهی» عموما همان مجتهدین در تفسیر قرآن می باشند که کلیدهای علمی برای آنان نیز، ضرورت دارد، لیکن بواسطه تعالی روحی و رسیدن به مرتبه ای از مراتب