پژوهشی پیرامون تدبردر قرآن صفحه 252

که خود به صفت حکمت متصف می باشد: «وَ الْقُرْآنِ الْحَکِیمِ». (یس/ 2) مثلا، در آیه «وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَهَ» (1)، بعضی «حکمه» را «قرآن» معنی کرده اند و «کتاب» را نیز قرآن گرفته اند! حال آنکه «کتاب و حکمت» در این آیه، مجموعا قرآن را تشکیل می دهند که اولی فرامین صادره برای عمل است (احکام)، و دوّمی، «فلسفه و اسرار احکام» (2) می باشد که امری بسیار عمیق و باطنی است.

اصل پنجم: ابدی بودن پیام

اشاره

«... وَ ما هِیَ إِلَّا ذِکْری لِلْبَشَرِ». (مدثر/ 31)

«... یجری کما تجری الشّمس و القمر ...». (المیزان، ج 3، ص 72)

قرآن، خورشید جاری در بستر زمان می باشد و همه مکانها و زمانها را تا قیامت، در هنگام نزول مدنظر داشت چرا که مظهر احاطه و نظارت الهی بر گذشته و حال و آینده می باشد از این رو، پیام قرآن مقید به هیچ مکان و زمانی، حتی زمان و مکان نزول نمی باشد؛ در غیر این صورت قرآن نمی توانست برای آیندگان، پیامی داشته باشد:

«و لو أنّ الآیه إذا نزلت فی قوم ثمّ مات القوم ماتت الآیه، لما بقی من القرآن شی ء، و لکنّ القرآن یجری أوّله علی آخره ما دامت السّموات و الأرض و لکلّ قوم آیه یتلونها هم منها من خیر او شرّ». امام باقر علیه السلام (ص 73) (و اگر آیه هرگاه در خصوص قومی نازل شود سپس آن قوم بمیرند، آیه نیز می میرد، که بی شک از قرآن- دیگر- چیزی باقی نخواهد ماند، و لیکن قرآن از اول تا آخرش