پژوهشی پیرامون تدبردر قرآن صفحه 292

برداشت آیه کشانده است و حتی زمینه تخطئه یکدیگر را در فهم آیات فراهم آورده است حال آنکه این تطبیقات از باب ذکر مصادیق آیه می باشد و هرگز به این موارد، محدود نمی گردد، همچنانکه احادیث، «صراط مستقیم» را به قرآن، حضرت علی علیه السلام ، بندگی خدا، صراط اطاعت از معصوم علیه السلام ، صراط کشیده شده بر جهنم و غیره، معنی می کند؛ این تفسیرهای گوناگون از آیه، خود شهادت می دهد که اینها تفسیر آیه بحساب نمی آید، بلکه از مصادیق آیه می باشند که در اصطلاح به «جری و تطبیق» موسوم است که تعبیر «جری» از احادیث اخذ شده است؛ اصطلاح دیگر «جری»، «تأویل» می باشد که آن نیز در احادیث آمده است. (1)

ج: قاعده عدم تخصیص مورد

در موارد بسیاری دیگر، احادیثی بعنوان شأن نزول آیات مطرح می گردد که گمان می رود آیات، ناظر به حوادث خاص مذکور می باشد حال آنکه اوّلا: اکثر شأن نزولها سند صحیح نداشته، محتوایشان نیز بروشنی بر نزول آیه در آن مورد مذکور دلالت نمی کند، بلکه در صورت صحت حدیث از باب «جری و تطبیق» می باشد که به غلط، بعنوان شأن نزول مطرح گشته است.

ثانیا: بسیاری از آنها محتوایشان با سیاق آیات هماهنگ نیست، بلکه چه بسا متضاد می باشد که اعتبارشان را مردود می نماید؛ در این زمینه بجهت امور سیاسی و اغراض دیگری، روایات جعلی بسیاری در میان احادیث معتبر، داخل شده است.

ثالثا: در صورت هماهنگی آیه با شأن نزول ادّعایی، هرگز آیه دلالتش بر آن