پژوهشی پیرامون تدبردر قرآن صفحه 299

اصل نهم: کلیدها و شیوه های تدبر

-1

تدبر در قرآن، نیازمند کلیدها و شیوه های خاص خویش می باشد که باید آنها را تحصیل نمود و به آنها آگاهی یافت، اینکه این کلیدها کدامند و شیوه ها چه هستند و از چه منبع یا منابعی بدست می آیند، باید مورد توجه و تحقیق جدی متدبّر قرآن قرار گیرد.

عدم جدی گرفتن این کلیدها و شیوه ها و یا عدم تحقیق جدی در بررسی کلیدها و شیوه های معتبر، بلبشوی عظیمی را در فهم قرآن در طول تاریخ اسلام پدید آورده است و عملا آثاری که مورد انتظار از فهم و تدبر در قرآن بود حاصل نگشته است، بلکه انحرافات و انشعابات فراوانی را در میان مسلمین بوجود آورده است:

جماعتی منبع فهم قرآن را صرفا نقلیاتی می دانند که از پیامبر صلی الله علیه و آله و صحابه و حتی تابعین مطرح گشته است، و گروهی دیگر عقل را نیز ضمیمه کرده اند که دامنه اش، حتی خوش آیندها و سلیقه های شخصی را نیز در بر می گیرد.

در این میان، عده ای دیگر ظواهر قرآن را به کناری نهاده، رو به باطن قرآن آوردند و رأی و نظرهای بدون استناد صحیح فراوانی را عرضه کردند و فتنه فهم غلط از قرآن را هر چه بیشتر دامن زدند و عده ای هم بودند که علوم تجربی را معیار قرار داده در سوق دادن آیات بسوی آن علوم، تلاشها بخرج دادند.

در این اوضاع بحرانی، گروهی دیگر قد علم کرده، هر چه خلاف ظواهر قرآن است، انکار نمودند و به تکفیر دیگران پرداختند؛ طائفه ای نیز در برابر همه اینها قد علم کرده،