پژوهشی پیرامون تدبردر قرآن صفحه 301

اصل دهم: آفت های تدبر

«أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلی قُلُوبٍ أَقْفالُها؟!». (محمد/ 24)

شناخت آفتها و موانع تدبر (1)، نقش مهمی در بکارگیری روشها و کلیدهای مناسب فهم قرآن خواهد داشت.

بررسی تاریخ تفسیر و جریانات فکری مختلف در آن، ما را با مجاری انحراف و بدعت آشنا کرده، با پختگی و استواری در حوزه فهم قرآن، قدم خواهیم زد؛ این نکته مهم را در بیان معصومین علیهم السلام ملاحظه می کنیم:

«إعلموا علما یقینا أنّکم ... لن تمسّکوا بمیثاق الکتاب حتّی تعرفوا الّذی نبذه و لن تتلوا الکتاب حقّ تلاوته حتّی تعرفوا الّذی حرّفه فإذا عرفتم ذلک عرفتم البدع و التّکلّف و رأیتم الفریه علی اللّه و التّحریف، و رأیتم کیف یهوی من یهوی و لا یجهلنّکم الّذین لا یعلمون». امام حسن علیه السلام (بحار، ج 78، ص 105) (به علم یقینی بدانید که قطعا شما ... هرگز عهد و میثاق کتاب را با قدرت به دست نخواهید گرفت تا آنکه بشناسید کسی را که میثاق- کتاب- را به کناری انداخته است و هرگز کتاب را به حقیقت تلاوت نخواهید نمود تا آنکه بشناسید کسی را که قرآن را تحریف می نماید پس هرگاه آن را شناختید، بدعتها و تکلف- در فهم قرآن- را خواهید شناخت و افتراء بر خدا و تحریف را- با چشم بصیرت- خواهید دید، و خواهید دید چگونه سقوط می کند آنکه- باید- سقوط کند و مبادا شما را کسانی که علم ندارند به جهالت افکنند).