پژوهشی پیرامون تدبردر قرآن صفحه 335

اصل هفتم: مشورت با اهل قرآن

«... وَ أَمْرُهُمْ شُوری بَیْنَهُمْ ...». (شوری/ 38)

در کنار اصول اساسی مطرح شده و مسلح بودن به ابزار و شیوه های تدبر، خصوصا در کنار اصل جسارت فکری و خلاقیت و ابتکار، «اصل مشورت» نقش مهمّی را در سلامتی برداشت و پرورش قدرت تفکر و خلاقیت شخص متدبّر در قرآن ایفاء می کند و ضامن حفظ انسان از فرو غلطیدن در ورطه هولناک تفسیر برأی و انحرافات و بدعتهای حرام، می باشد.

اساسا «مشورت» اصلی اساسی در تمام حوزه های نظری و اجرایی است و فقدان آن جمود و خشک رأیی و محرومیت از رشد و تعالی را موجب می شود و در پی آن استبداد و خود رأیی و هلاکت فرد و جامعه را نتیجه می دهد:

«ما تشاور قوم إلّا هدوا إلی رشدهم». امام حسن علیه السلام (بح، ج 78، ص 105) (هیچ قومی مشورت ننمودند مگر آنکه به رشدشان هدایت گشتند).

«من استبدّ برأیه هلک و من شاور الرّجال شارکها فی عقولها ...». (نهج، ک 161) (هر که به نظر خویش متکی شود هلاک خواهد شد و هر که با افراد مشورت نماید در عقل و سنجش آنان شریک خواهد بود).

با کمال تأسف نه تنها این اصل در میان روابط اجتماعی مردم مسلمان جلوه ای ندارد، بلکه در میان صاحبنظران و علماء و مجتهدین در سطوح عالی حوزه های علمیه و دانشگاه نمودی جدی ندارد حال آنکه مشورت کردن از خصلتهای ریشه دار و از عادتهای مستمر مؤمن عاقل بشمار می آید و بدون مشورت نمی توان به حل صحیح