پژوهشی پیرامون تدبردر قرآن صفحه 359

ب: شواهد روایی

در احادیث بی شماری که از منابع فریقین خصوصا اهل بیت علیهم السلام به ما رسیده است بخوبی معنی «ترتیل» را بازگو می کنند خصوصا احادیثی که در تفسیر آیه ترتیل آمده است:

عن عبد اللّه بن سلیمان، سألت أبا عبد اللّه علیه السلام عن قول اللّه عزّ و جلّ: «وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا»: قال: قال أمیر المؤمنین علیه السلام : بیّنه تبیانا و لا تهذّه هذّ الشّعر و لا تنثره نثر الرّمل و لکن إقرعوا به قلوبکم القاسیه و لا یکن همّ أحدکم آخر السّوره». (ب 21، ح 1) (از عبد الله بن سلیمان می گوید: از امام صادق علیه السلام از قول خدای عزیز و جلیل «وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا» پرسیدم، فرمود: امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: آیات قرآن را به روشنی تلفظ نما و همچون شعر خواندن، آن را بسرعت قرائت منما و همچون ریگ پراکنده مکن! و لیکن با آن دلهای سخت خویش را سخت بکوبید و مبادا فکر و خیال احدی از شما- رسیدن به- انتهای سوره باشد).

فقره اول و دوم و سوم و پنجم «ترتیل در لفظ» را توضیح می دهد و فقره چهارم، «ترتیل در معنی» را می رساند که در نقلهایی دیگر، «إفزعوا قلوبکم القاسیه» (1) و «إفرغوا قلوبکم» (2) آمده است.

«فی قوله تعالی: «وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا» قال: بیّنه تبیانا، و لا تنثره نثر الرّمل، و لا تهذّه هذّ الشّعر، قفوا عند عجائبه و حرّکوا به القلوب و لا یکون همّ أحدکم