پژوهشی پیرامون تدبردر قرآن صفحه 463

در امر مخاطبه، بجهت نابسامانیهای فراوان، ما قبل از اینکه خود را طرف بشارت ببینیم، باید خود را طرف نهی قرآن دیده باشیم، از این روست که در احادیث بر مخاطب نهی قرآن بودن، اصرار می ورزد.

این چنین قرائتی، طبعا با حزن و درد و گریه همراه بوده، تمام مشاعر وجودمان، از فکر و عقل گرفته تا قلب و روحمان، در سیطره مواعظ قرآن قرار گرفته، متحوّل گشته، مخلصانه روی به خدا خواهیم آورد:

«اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ کِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِیَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِینُ جُلُودُهُمْ وَ قُلُوبُهُمْ إِلی ذِکْرِ اللَّهِ ذلِکَ هُدَی اللَّهِ یَهْدِی بِهِ مَنْ یَشاءُ ...». (زمر/ 23) (خداوند زیباترین سخن تازه را بصورت کتابی شبیه بهم و مورد تمجید و ستایش بتدریج نازل کرده است، که از آن، پوست کسانی که از پروردگارشان خشیت دارند به لرزه در می آید سپس دلها و پوستشان نرم گشته به سوی یاد خدا متمایل می گردند، آن هدایت خداست که با آن هرکه را خواهد هدایت می نماید).

مراتب خطاب

مخاطب سخن خدا بودن دارای مراتبی است که با توجه به آیات سوره شوری و آیاتی دیگر و با توجه به واقعیت مجرّب خویش، چنین بنظر می رسد که دو مرتبه کلی مشخص در امر خطاب وجود دارد: