کتابخانه بالقرآن

تاریخ عصر غیبت صفحه 10

صفحه 10

مصنفی الشیعه اثر نجاشی.(1)

ج) کتاب های تاریخی

مقصود از کتاب های تاریخی، منابع تاریخ عمومی است که به برخی از نویسندگان و آثار آنان در این زمینه اشاره می گردد.

1. طبری (متوفای310 قمری / 922 میلادی) در دوران غیبت صغرا می زیست. اثر او تاریخ الرسل و الملوک که به تاریخ طبری شهرت دارد، عاری از هرگونه اطلاعات درباره فعالیت های وکلای امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف است (که همین می تواند مشعر به پنهانی بودن فعالیت های آنان باشد)؛ در عین حال فعالیت های مبارزه ای دیگر گروه های شیعه، مانند اسماعیلیه را تا تشکیل حکومت آنان در سال (296 قمری/ 908 میلادی) مطرح می کند. وی هم چنین کاربرد حدیث نبوی را درباره مهدی قائم به وسیله این گروه ها و تلاش آنان را برای دست یابی به قدرت در طول زمان غیبت صغرا پی گیری می نماید.

2. مسعودی (متوفای 346 قمری/ 957 میلادی) در دوره غیبت کبرا می زیست و اطلاعات مهمی را درباره رفتار خشونت آمیز عباسیان نسبت به امامان و پیروان آنها و تأثیر این سیاست را بر وقوع غیبت بیان می نماید. این نکات را می توان از کتاب های او، موسوم به مروج الذهب، التنبیه و الاشراف و اثبات الوصیه (منسوب به او) به دست آورد.

3. ابن اثیر (متوفای 630 قمری/ 1232 میلادی) در اثر خود الکامل فی التاریخ گزارش مفیدی درباره شکاف و اختلاف های میان وکلای امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف و نقش «غلات» را در ایجاد اختلاف ها، به ویژه «شلمغانی» برمی شمارد.

1- چهارمین اثر رجالی امامیه فهرست اسماء مصنفی الشیعه است که آن را احمد بن علی نجاشی (450 قمری/ 1058 میلادی) از اهالی کوفه به رشته تحریر درآورده است. او تعالیم شیعه را در آن جا فرا گرفت و آن گاه رهسپار بغداد شد. در آن جا با سید مرتضی (436 قمری/ 1044 میلادی) از علمای رهبری کننده امامیه هم راه گردید. اقامت وی در این دو شهر موجب شد تا با 45 تن از علمای امامیه که مدارک دوران غیبت صغرا را در اختیار داشتند تماس برقرار سازد. این مأخذ مراتب مختلف در نهاد امامت را روشن می سازد و اطلاعات مفیدی را در آثاری که درباره غیبت، قبل و بعد از سال (260 قمری/ 874 میلادی) فراهم آمده، بیان می کند. (تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ص 29).