- پیش گفتار 1
- شناخت منابع 3
- اشاره 3
- ب) کتاب های رجالی 9
- ج) کتاب های تاریخی 10
- چکیده 11
- اشاره 12
- الف) میلاد 12
- ب) نام 13
- ج) القاب 13
- د) مادر 14
- ه) ولادت پنهانی 18
- ز) دوره های زندگی حضرت 20
- 1. دوره اختفا 20
- اشاره 20
- 2. غیبت صغرا 22
- 3. غیبت کبرا 23
- چکیده 25
- اشاره 27
- 1. انتقال مرکز خلافت از بغداد به سامرا 29
- الف) وضعیت سیاسی 29
- 2. نفوذ و تسلّط ترکان 31
- 5. ستم گری وزیران و امیران 34
- اشاره 35
- 6. فتنه ها و آشوب های داخلی 35
- یکم. آشوب های بغداد 36
- سوم. فتنه خوارج 37
- دوم. آشوب های سامرا 37
- چهارم. شورش «صاحب زنج» (زنگیان) 38
- 7. خودمختاری مناطق تحت نفوذ 51
- اشاره 51
- دوم. شمال افریقا (تونس و دیگر مناطق) 52
- سوم. ایران 52
- چهارم. مصر 54
- پنجم. سوریه 54
- 8. تغییر ماهیت و اهداف فتوحات 55
- اشاره 57
- 1. عیاشی 57
- 3. جشن ها 59
- 4. بزم ها 62
- 5. بخشش ها 63
- 6. طعام ها 67
- چکیده 79
- اشاره 81
- الف) وضعیت فکری 83
- 1. انتقال عسکریین علیهما السلام از مدینه به سامرا و نظارت فراوان بر آنان 85
- ب) وضعیت سیاسی 85
- 2. شیوه های مبارزه سیاسی عسکریین علیهما السلام 86
- اشاره 89
- ج) وضعیت اجتماعی 89
- اشاره 89
- 1. وضعیت شیعیان 89
- سوم. اخراج از سِمت ها 90
- دوم. فشار 90
- چهارم. گرفتن امکانات اقتصادی 91
- اشاره 91
- 2. پایگاه اجتماعی و نفوذ رهبری شیعه 91
- یکم. نفوذ امام هادی علیه السلام 91
- دوم. نفوذ امام عسکری علیه السلام 96
- اشاره 101
- 1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم 102
- الف) پیش گویی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام درباره ولادت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و غیبت آن حضرت 102
- 3. حضرت فاطمه علیها السلام 104
- 4. امام حسن مجتبی علیه السلام 105
- 6. امام سجاد علیه السلام 106
- 7. امام باقر علیه السلام 107
- 8. امام صادق علیه السلام 108
- 9. امام کاظم علیه السلام 110
- 10. امام رضا علیه السلام 111
- 11. امام جواد علیه السلام 112
- 1. تبیین نزدیکی ولادت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، آغاز غیبت و چگونگی آن 113
- ب) زمینه سازی امام هادی و امام عسکری علیهما السلام برای ورود شیعه به عصر غیبت 113
- اشاره 113
- 2. کاهش ارتباط مستقیم با شیعیان 117
- 3. سامان دهی و تقویت سازمان وکالت 118
- چکیده 120
- اشاره 121
- ب) علل تشکیل سازمان وکالت و استمرار و گسترش فعالیت آن تا پایان عصر غیبت 123
- اشاره 123
- 1. لزوم ارتباط میان رهبری و پیروان 124
- 2. خفقان در دوره عباسیان و لزوم حفظ شیعیان و مکتب 124
- اشاره 125
- 4. رفع بلاتکلیفی از شیعه در ایام حبس امامان علیهم السلام و در عصر غیبت 125
- ج) بررسی محدوده زمانی و جغرافیایی فعالیت سازمان وکالت 125
- 3. آماده سازی شیعه برای ورود به عصر غیبت 125
- · مدینه 128
- 1. حجاز 128
- · یمن 129
- · مکه 129
- · کوفه 130
- 2. عراق 130
- · بغداد 130
- · سامرا 131
- · خراسان بزرگ 132
- اشاره 132
- · واسط 132
- 3. ایران 132
- · بصره 132
- · قم 133
- · ری 134
- · همدان 135
- · قرمیسین 136
- · اهواز 136
- د) وظایف و مسئولیت های سازمان وکالت 137
- اشاره 137
- · مصر 137
- 1. دریافت، تحویل و توزیع وجوه شرعی 138
- 3. راهنمایی و ارشاد شیعیان و مناظره با مخالفان 141
- 4. نقش سیاسی سازمان وکالت 143
- 5 . نقش ارتباطی سازمان وکالت 145
- 6 . کمک به نیازمندان، و حل مشکلات شیعیان 146
- اشاره 147
- 1. وثاقت یا عدالت 147
- ه) ویژگی ها و شرایط لازم برای وکیلان امامان علیهم السلام 147
- 2. رازداری و پنهان کاری 148
- 1. رهبری 149
- و) ساختار و شیوه های عملکرد سازمان وکالت 149
- 2. وکیل ارشد یا سر وکیل 150
- 4. بهره گیری از اصل تقیّه و پنهان کاری 151
- 3. نماینده های سیار 151
- 5 . بهره گیری از وسایل ارتباطی مناسب 153
- اشاره 154
- 1. عبدالرحمان بن الحجاج 154
- ز) معرفی مهم ترین وکیلان امامان علیهم السلام تا عصر غیبت صغرا 154
- 3. معلّی بن خُنَیس 155
- 2. محمد بن سنان 155
- 5. مفضّل بن عمر جعفی 156
- 6. علی بن یقطین 156
- 10. زیاد بن مروان قندی 157
- 9. علی بن ابی حمزه بطائنی 157
- 11. احمد بن ابی بشر سرّاج 157
- 7. عبدالله بن جُندَب 157
- 12. عثمان بن عیسی رواسی 157
- 8. ابراهیم بن سلام نیشابوری 157
- 14. عبدالعزیز بن المهتدی 158
- 17. هشام بن ابراهیم عباسی 158
- 15. علی بن مهزیار اهوازی 158
- 16. فضل بن سنان 158
- 19. زکریا بن آدم قمی 159
- 20. ابراهیم بن محمد همدانی 159
- 21. محمد بن الفرج 159
- 24. فارس بن حاتم قزوینی 160
- 25. علی بن الحسین بن عبد ربّه 160
- 23. علی بن جعفر همانی 160
- 27. ابراهیم بن مهزیار 161
- 29. احمد بن اسحاق قمی 161
- 28. عثمان بن سعید عَمری 161
- 30. محمد بن احمد بن جعفر القمی العطّار القطّان 162
- 31. ابراهیم بن عبده النیشابوری 162
- 32. ایّوب بن الناب 162
- چکیده 163
- اشاره 166
- الف) وضعیت سیاسی 167
- وضعیت سیاسی، اجتماعی و فکری عصر غیبت 167
- اشاره 167
- یکم. انتقال خلافت از سامرا به بغداد 173
- دوم. ظهور قرامطه 173
- چهارم. ظهور مهدی در شمال افریقا و تأسیس دولت فاطمی در مصر 176
- ب) وضعیت اجتماعی 179
- اشاره 179
- 2. اختلافات قومی و قبیله ای 180
- اشاره 181
- یکم. عیاشی و خوش گذرانی 181
- دوم. اسراف و تبذیرهای گسترده 182
- 1. پیدایی مکتب اشعری 184
- اشاره 184
- ج) وضعیت فکری 184
- 2. تدوین کتاب های روایی 185
- الف) آغاز غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 186
- تاریخ غیبت و چگونگی آغاز آن 186
- ب) شهادت امام حسن عسکری علیه السلام 188
- ج) تلاش حکومت برای یافتن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 191
- اشاره 193
- د) اقدامات جعفر 193
- 1. نماز بر پیکر امام علیه السلام 193
- 4. تحریک حکومت برای دست گیری امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 194
- 2. ادعای امامت و جانشینی 194
- 3. ادعای ارث 194
- 5. توبۀ جعفر 195
- ه) داستان سرداب 195
- فلسفه غیبت 198
- اشاره 198
- 1. رازی از رازهای الهی 200
- 2. آزمایش و غربال انسان های صالح 201
- 3. ستم پیشه بودن انسان ها 203
- 5. آزادی از یوغ بیعت با طاغوت های زمان 203
- 4. آمادگی جهانی 203
- ویژگی های دورۀ غیبت صغری 205
- اشاره 207
- اختلافات فرقه ای پس از رحلت امام عسکری علیه السلام 207
- زمینۀ پیدایی فرقه های جدید شیعی بعد از رحلت امام عسکری علیه السلام 207
- اشاره 207
- 1. اعتقاد به امامت جعفر، پسر امام هادی علیه السلام 209
- 2. اعتقاد به امامت فرزند دیگری از امام عسکری علیه السلام 210
- 3. اعتقاد به استمرار امامت امام حسن عسکری علیه السلام 210
- 4. اعتقاد به امامت محمد بن علی، برادر امام حسن عسکری علیه السلام 211
- 6. اعتقاد به دورۀ فترت 212
- 5. اعتقاد به توقف در امامت 212
- اشاره 213
- 1. ابو عَمرو، عثمان بن سعید عَمروی 214
- الف) معرفی اجمالی نوّاب اربعه 214
- اشاره 214
- 2. محمد بن عثمان بن سعید عَمروی 220
- 3. ابوالقاسم، حسین بن روح نوبختی 223
- 4. ابوالحسن علی بن محمد سَمَری 227
- ب) ملاک های نصب نوّاب اربعه 230
- ج) چگونگی ارتباط نوّاب اربعه با شیعیان 233
- اشاره 235
- د) وظایف و مسئولیت های نوّاب اربعه 235
- 2. حفظ امام عجل الله تعالی فرجه الشریف از راه پنهان داشتن نام و مکان آن حضرت 237
- 3. سازماندهی و سرپرستی سازمان وکالت 237
- 4. پاسخ گویی به پرسش های فقهی و مشکلات عقیدتی 238
- 5. اخذ و توزیع اموال متعلق به امام عجل الله تعالی فرجه الشریف 239
- 6. مبارزه با غالیان و مدّعیان دروغین نیابت و بابیت و افشای ادعاهای باطل آنان 239
- 7. مبارزه با وکیلان خیانت کار 240
- 8. آماده سازی مردم برای پذیرش غیبت کبری 241
- اشاره 242
- نصب وکیلان برای نواحی شیعه نشین در عصر غیبت صغری 242
- 2. ابوعبدالله بن هارون بن عمران همدانی 244
- 1. ابوالحسین محمد بن جعفر اسدی کوفی رازی 244
- 4. ابواسحاق، محمد بن ابراهیم بن مهزیار اهوازی 245
- 3. محمد بن صالح بن محمدهمدانی 245
- 5. قاسم بن علاء 246
- 6. حسن بن محمد بن قطاه صیدلانی 246
- 7. محمد بن شاذان بن نُعیم شاذانی نیشابوری 246
- 10. ابوعلی بسطام بن علی 247
- 8. عزیز بن زهیر 247
- 11. علی بن حسین بن علی طبری 247
- 9. قاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم همدانی 247
- 14. حاجز بن یزید الوشّاء 248
- وکلای خائن و مدّعیان دروغین وکالت 248
- 12. ابوهاشم، داود بن قاسم جعفری 248
- اشاره 248
- 13. حسن بن نضر قمی 248
- اشاره 249
- الف) خیانت و فساد در برخی از کارگزاران سازمان وکالت 249
- 1. واقفیه 250
- 3. فارس بن حاتم قزوینی، وکیل خائن امام هادی علیه السلام 252
- 4. عروه بن یحیی؛ سوزاندن و دزدی اموال امام عسکری علیه السلام 254
- 5. کار زشت وکیل امام عسکری علیه السلام 254
- 6. احمد بن هلال عبرتائی و احمد بن هلال کرخی 255
- 7. ابوطاهر محمد بن علی بن بلال بلالی 256
- 8. أبوجعفر محمد بن علی شلمغانی ابن أبی عزاقر 257
- ب) مدعیان دروغین وکالت و بابیّت 260
- 2. علی بن حسکه، قاسم شعرانی یقطینی، و محمد بن فرات 260
- 1. ابوعبدالله، احمد بن محمد سیّاری 260
- اشاره 260
- 3. حسن بن محمد بن بابا القمی 261
- 5. محمد بن نصیر النمیری الفهری 262
- 4. ابومحمد، الشریعی 262
- 6. ابوبکر محمد بن احمد بن عثمان البغدادی 263
- 7. اسحاق احمر و باقطانی 264
- 8. حسین بن منصور حلّاج 265
- 9. ابودلف محمد بن المظفر الکاتب 266
- وضعیت فکری و سیاسی - اجتماعی شیعه 268
- الف) وضعیت فکری 268
- ب) وضعیت سیاسی 269
- ج) وضعیت اجتماعی 271
- چکیده 272
- الف) تاریخ شیعه، نهضت ها و دولت های شیعی در عصر غیبت کبری 276
- اشاره 276
- 1. شیعه پیش از غیبت کبری (از قرن یکم تا چهارم قمری) 276
- اشاره 276
- 2. شیعه در عصر غیبت کبری 278
- 3. نهضت ها و دولت های شیعی در عصر غیبت کبری 280
- ب) مبارزات فکری و سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری 288
- اشاره 288
- 1. مبارزۀ فکری علمای شیعه در عصر غیبت 291
- 2. فقاهت شیعه و مراکز آن در عصر غیبت 292
- اشاره 293
- 3. مراحل تکامل فقه و فقاهت شیعه 293
- یکم. فقه و فقاهت در دوران حضور ائمه علیهم السلام 293
- دوم. فقه و فقاهت شیعه در دوران غیبت صغری 294
- سوم. فقه و فقاهت شیعه در دوران غیبت کبری 294
- 4. حوزه های علمیه و مراکز فقاهت شیعه در دوران غیبت کبری 295
- یکم. زمینه های فعالیت سیاسی 298
- 5. مبارزه های سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری 298
- اشاره 298
- دوم. مراحل فعالیت سیاسی و انواع آن در هر مرحله 299
- ج) دوره های مرجعیت دینی (علمی و سیاسی) شیعه در عصر غیبت کبری 301
- 1. نهاد مرجعیت و تداوم خط امامت و رسالت 301
- 2. مراحل و دوره های مرجعیت 303
- اشاره 305
- د) مدعیان مهدویت و بابیّت 305
- 1. عبیدیان 307
- 2. حاکم بأمرالله 308
- 3. محمد بن تومرت 308
- 6. عباس الریفی 309
- 5. بابا اسحاق 309
- 8. ملا عرشی کاشانی 309
- 7. الرجل الجبلی 309
- 14. شیخ زادۀ کردستانی 310
- 13. شیخ مغربی 310
- 12. مغربی 310
- 11. محمد جونپوری هندی 310
- 10. شیخ عبدالقدیر بخارائی 310
- 16. بنگالی 311
- 15. عبدالله العجمی 311
- 17. سنگالی 311
- 19. سودانی 311
- 18. شیخ سعید یمانی 311
- 20. صومال 312
- 21. علی محمد شیرازی 312
- 22. قادیانی میرزا غلام احمد 313
- چکیده 314
- اشاره 317
- الف) سیرت 317
- اشاره 317
- 1. عصر غیبت 317
- یکم. آگاهی از وضعیت و احوال شیعیان 318
- دوم. حفظ و نجات شیعیان از گرفتاری ها و شر دشمنان 318
- سوم. حضور در میان مردم 319
- پنجم. دستگیری درماندگان، راه یابی گم شدگان، شفای بیماران دور از علاج، ... 320
- چهارم. حضور همیشگی در مراسم حج 320
- یکم. سیرت تربیتی و اخلاقی 321
- دوم. سیرت اجتماعی 322
- سوم. سیرت سیاسی 324
- چهارم. سیرت اقتصادی 327
- پنجم. سیرت علمی 329
- ششم. سیرت قضایی 330
- هفتم. سیرت احیاگری 331
- هشتم. سیرت نبوی و علوی 332
- نهم. سیرت فردی 333
- دهم. سیرت مدیریتی 336
- 1. روایت ها و احتجاج ها 339
- اشاره 339
- 2. دعاها و نمازها 339
- ب) آثار 339
- 4. توقیعات و بیانات 340
- 3. زیارات 340
- چکیده 342
نام دوازده امام علیهم السلام با نام مادرانشان آمده بود و آخرین نام، قائم آل محمد عجل الله تعالی فرجه الشریف بوده است.(1)
4. امام حسن مجتبی علیه السلام
بنابر نقل ابوسعید عقیصا، پس از صلح امام حسن علیه السلام با معاویه، مردم بر آن حضرت وارد شدند که بعضی از آنان، حضرت را به دلیل صلح، ملامت کردند، حضرت فرمود: «وای بر شما! نمی دانید چه اندیشه ای کردم. آن چه من اندیشیدم برای شیعه ام از آن چه خورشید بر آن تابیده یا غروب کرده بهتر است. آیا نمی دانید که من، به فرموده رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، امامی هستم که اطاعتم بر شما لازم است و یکی از دو سید جوانان اهل بهشتم؟» گفتند: «بلی!» فرمود: «آیا نمی دانید که خضر علیه السلام وقتی کشتی را سوراخ نمود و دیوار را برپا داشت و بچّه را کشت، این امر موجب غضب موسی علیه السلام شد؛ چراکه حقیقت این کارها بر او مخفی بود، در حالی که این امر نزد خداوند حکمت داشت. آیا نمی دانید که هیچ یک از ما نیست مگر آن که بر گردن او بیعتی برای طغیان گران زمانش واقع می شود، مگر قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف که روح الله، عیسی بن مریم علیه السلام به او اقتدا می کند و خداوند ولادتش را مخفی می کند و او را غایب می سازد تا به هنگام قیام، برای هیچ کس بر گردن او بیعتی نباشد. این شخص، نهمین نفر از فرزندان برادرم حسین علیه السلام و فرزند سیده زنان است. خداوند عمرش را در دوران غیبتش طولانی می کند، سپس او را با قدرت خود، به صورت جوانی با سنی کمتر از چهل سال، آشکار می سازد تا دانسته شود خداوند بر هر امری قادر است.»(2)
1- کمال الدین و تمام النعمه، ج 1، ص 305، باب 27، ح 1؛ الغیبه، شیخ طوسی، ص144. (بنا به نقل شیخ طوسی از جابر بن عبدالله، در این صحیفه در دوازده نام ائمه علیهم السلام سه نام محمد و سه نام علی وجود داشته است.)
2- کمال الدین و تمام النعمه، ج 1، ص 315، ح 2. (صدوق در همین باب، روایتی از امام جواد علیه السلام نقل می کند که حضرت از جریان ملاقات و پاسخ گویی امام حسن علیه السلام به سه سؤال حضرت خضر علیه السلام خبر می دهد و این که پس از پاسخ امام حسن علیه السلام، حضرت خضر علیه السلام شهادت به وحدانیت خدا و رسالت پیامبر و امامت امام علی علیه السلام و امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام و سایر ائمه علیهم السلام تا امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از عدل گستری آن حضرت خبر می دهد.)