- پیش گفتار 1
- شناخت منابع 3
- اشاره 3
- ب) کتاب های رجالی 9
- ج) کتاب های تاریخی 10
- چکیده 11
- اشاره 12
- الف) میلاد 12
- ج) القاب 13
- ب) نام 13
- د) مادر 14
- ه) ولادت پنهانی 18
- اشاره 20
- 1. دوره اختفا 20
- ز) دوره های زندگی حضرت 20
- 2. غیبت صغرا 22
- 3. غیبت کبرا 23
- چکیده 25
- اشاره 27
- 1. انتقال مرکز خلافت از بغداد به سامرا 29
- الف) وضعیت سیاسی 29
- 2. نفوذ و تسلّط ترکان 31
- 5. ستم گری وزیران و امیران 34
- 6. فتنه ها و آشوب های داخلی 35
- اشاره 35
- یکم. آشوب های بغداد 36
- دوم. آشوب های سامرا 37
- سوم. فتنه خوارج 37
- چهارم. شورش «صاحب زنج» (زنگیان) 38
- اشاره 51
- 7. خودمختاری مناطق تحت نفوذ 51
- دوم. شمال افریقا (تونس و دیگر مناطق) 52
- سوم. ایران 52
- پنجم. سوریه 54
- چهارم. مصر 54
- 8. تغییر ماهیت و اهداف فتوحات 55
- 1. عیاشی 57
- اشاره 57
- 3. جشن ها 59
- 4. بزم ها 62
- 5. بخشش ها 63
- 6. طعام ها 67
- چکیده 79
- اشاره 81
- الف) وضعیت فکری 83
- ب) وضعیت سیاسی 85
- 1. انتقال عسکریین علیهما السلام از مدینه به سامرا و نظارت فراوان بر آنان 85
- 2. شیوه های مبارزه سیاسی عسکریین علیهما السلام 86
- ج) وضعیت اجتماعی 89
- 1. وضعیت شیعیان 89
- اشاره 89
- اشاره 89
- دوم. فشار 90
- سوم. اخراج از سِمت ها 90
- 2. پایگاه اجتماعی و نفوذ رهبری شیعه 91
- یکم. نفوذ امام هادی علیه السلام 91
- اشاره 91
- چهارم. گرفتن امکانات اقتصادی 91
- دوم. نفوذ امام عسکری علیه السلام 96
- اشاره 101
- 1. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم 102
- الف) پیش گویی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام درباره ولادت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و غیبت آن حضرت 102
- 3. حضرت فاطمه علیها السلام 104
- 4. امام حسن مجتبی علیه السلام 105
- 6. امام سجاد علیه السلام 106
- 7. امام باقر علیه السلام 107
- 8. امام صادق علیه السلام 108
- 9. امام کاظم علیه السلام 110
- 10. امام رضا علیه السلام 111
- 11. امام جواد علیه السلام 112
- اشاره 113
- ب) زمینه سازی امام هادی و امام عسکری علیهما السلام برای ورود شیعه به عصر غیبت 113
- 1. تبیین نزدیکی ولادت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، آغاز غیبت و چگونگی آن 113
- 2. کاهش ارتباط مستقیم با شیعیان 117
- 3. سامان دهی و تقویت سازمان وکالت 118
- چکیده 120
- اشاره 121
- اشاره 123
- ب) علل تشکیل سازمان وکالت و استمرار و گسترش فعالیت آن تا پایان عصر غیبت 123
- 2. خفقان در دوره عباسیان و لزوم حفظ شیعیان و مکتب 124
- 1. لزوم ارتباط میان رهبری و پیروان 124
- 4. رفع بلاتکلیفی از شیعه در ایام حبس امامان علیهم السلام و در عصر غیبت 125
- اشاره 125
- 3. آماده سازی شیعه برای ورود به عصر غیبت 125
- ج) بررسی محدوده زمانی و جغرافیایی فعالیت سازمان وکالت 125
- · مدینه 128
- 1. حجاز 128
- · یمن 129
- · مکه 129
- 2. عراق 130
- · کوفه 130
- · بغداد 130
- · سامرا 131
- · بصره 132
- اشاره 132
- 3. ایران 132
- · خراسان بزرگ 132
- · واسط 132
- · قم 133
- · ری 134
- · همدان 135
- · قرمیسین 136
- · اهواز 136
- اشاره 137
- د) وظایف و مسئولیت های سازمان وکالت 137
- · مصر 137
- 1. دریافت، تحویل و توزیع وجوه شرعی 138
- 3. راهنمایی و ارشاد شیعیان و مناظره با مخالفان 141
- 4. نقش سیاسی سازمان وکالت 143
- 5 . نقش ارتباطی سازمان وکالت 145
- 6 . کمک به نیازمندان، و حل مشکلات شیعیان 146
- ه) ویژگی ها و شرایط لازم برای وکیلان امامان علیهم السلام 147
- اشاره 147
- 1. وثاقت یا عدالت 147
- 2. رازداری و پنهان کاری 148
- و) ساختار و شیوه های عملکرد سازمان وکالت 149
- 1. رهبری 149
- 2. وکیل ارشد یا سر وکیل 150
- 3. نماینده های سیار 151
- 4. بهره گیری از اصل تقیّه و پنهان کاری 151
- 5 . بهره گیری از وسایل ارتباطی مناسب 153
- اشاره 154
- ز) معرفی مهم ترین وکیلان امامان علیهم السلام تا عصر غیبت صغرا 154
- 1. عبدالرحمان بن الحجاج 154
- 3. معلّی بن خُنَیس 155
- 2. محمد بن سنان 155
- 5. مفضّل بن عمر جعفی 156
- 6. علی بن یقطین 156
- 9. علی بن ابی حمزه بطائنی 157
- 11. احمد بن ابی بشر سرّاج 157
- 12. عثمان بن عیسی رواسی 157
- 7. عبدالله بن جُندَب 157
- 8. ابراهیم بن سلام نیشابوری 157
- 10. زیاد بن مروان قندی 157
- 14. عبدالعزیز بن المهتدی 158
- 17. هشام بن ابراهیم عباسی 158
- 16. فضل بن سنان 158
- 15. علی بن مهزیار اهوازی 158
- 21. محمد بن الفرج 159
- 20. ابراهیم بن محمد همدانی 159
- 19. زکریا بن آدم قمی 159
- 23. علی بن جعفر همانی 160
- 24. فارس بن حاتم قزوینی 160
- 25. علی بن الحسین بن عبد ربّه 160
- 29. احمد بن اسحاق قمی 161
- 28. عثمان بن سعید عَمری 161
- 27. ابراهیم بن مهزیار 161
- 32. ایّوب بن الناب 162
- 31. ابراهیم بن عبده النیشابوری 162
- 30. محمد بن احمد بن جعفر القمی العطّار القطّان 162
- چکیده 163
- اشاره 166
- وضعیت سیاسی، اجتماعی و فکری عصر غیبت 167
- الف) وضعیت سیاسی 167
- اشاره 167
- یکم. انتقال خلافت از سامرا به بغداد 173
- دوم. ظهور قرامطه 173
- چهارم. ظهور مهدی در شمال افریقا و تأسیس دولت فاطمی در مصر 176
- ب) وضعیت اجتماعی 179
- اشاره 179
- 2. اختلافات قومی و قبیله ای 180
- یکم. عیاشی و خوش گذرانی 181
- اشاره 181
- دوم. اسراف و تبذیرهای گسترده 182
- اشاره 184
- ج) وضعیت فکری 184
- 1. پیدایی مکتب اشعری 184
- 2. تدوین کتاب های روایی 185
- تاریخ غیبت و چگونگی آغاز آن 186
- الف) آغاز غیبت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 186
- ب) شهادت امام حسن عسکری علیه السلام 188
- ج) تلاش حکومت برای یافتن امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 191
- اشاره 193
- 1. نماز بر پیکر امام علیه السلام 193
- د) اقدامات جعفر 193
- 2. ادعای امامت و جانشینی 194
- 4. تحریک حکومت برای دست گیری امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف 194
- 3. ادعای ارث 194
- ه) داستان سرداب 195
- 5. توبۀ جعفر 195
- فلسفه غیبت 198
- اشاره 198
- 1. رازی از رازهای الهی 200
- 2. آزمایش و غربال انسان های صالح 201
- 3. ستم پیشه بودن انسان ها 203
- 5. آزادی از یوغ بیعت با طاغوت های زمان 203
- 4. آمادگی جهانی 203
- ویژگی های دورۀ غیبت صغری 205
- اشاره 207
- زمینۀ پیدایی فرقه های جدید شیعی بعد از رحلت امام عسکری علیه السلام 207
- اشاره 207
- اختلافات فرقه ای پس از رحلت امام عسکری علیه السلام 207
- 1. اعتقاد به امامت جعفر، پسر امام هادی علیه السلام 209
- 2. اعتقاد به امامت فرزند دیگری از امام عسکری علیه السلام 210
- 3. اعتقاد به استمرار امامت امام حسن عسکری علیه السلام 210
- 4. اعتقاد به امامت محمد بن علی، برادر امام حسن عسکری علیه السلام 211
- 6. اعتقاد به دورۀ فترت 212
- 5. اعتقاد به توقف در امامت 212
- اشاره 213
- اشاره 214
- الف) معرفی اجمالی نوّاب اربعه 214
- 1. ابو عَمرو، عثمان بن سعید عَمروی 214
- 2. محمد بن عثمان بن سعید عَمروی 220
- 3. ابوالقاسم، حسین بن روح نوبختی 223
- 4. ابوالحسن علی بن محمد سَمَری 227
- ب) ملاک های نصب نوّاب اربعه 230
- ج) چگونگی ارتباط نوّاب اربعه با شیعیان 233
- اشاره 235
- د) وظایف و مسئولیت های نوّاب اربعه 235
- 3. سازماندهی و سرپرستی سازمان وکالت 237
- 2. حفظ امام عجل الله تعالی فرجه الشریف از راه پنهان داشتن نام و مکان آن حضرت 237
- 4. پاسخ گویی به پرسش های فقهی و مشکلات عقیدتی 238
- 6. مبارزه با غالیان و مدّعیان دروغین نیابت و بابیت و افشای ادعاهای باطل آنان 239
- 5. اخذ و توزیع اموال متعلق به امام عجل الله تعالی فرجه الشریف 239
- 7. مبارزه با وکیلان خیانت کار 240
- 8. آماده سازی مردم برای پذیرش غیبت کبری 241
- نصب وکیلان برای نواحی شیعه نشین در عصر غیبت صغری 242
- اشاره 242
- 2. ابوعبدالله بن هارون بن عمران همدانی 244
- 1. ابوالحسین محمد بن جعفر اسدی کوفی رازی 244
- 4. ابواسحاق، محمد بن ابراهیم بن مهزیار اهوازی 245
- 3. محمد بن صالح بن محمدهمدانی 245
- 7. محمد بن شاذان بن نُعیم شاذانی نیشابوری 246
- 6. حسن بن محمد بن قطاه صیدلانی 246
- 5. قاسم بن علاء 246
- 10. ابوعلی بسطام بن علی 247
- 8. عزیز بن زهیر 247
- 9. قاسم بن محمد بن علی بن ابراهیم همدانی 247
- 11. علی بن حسین بن علی طبری 247
- وکلای خائن و مدّعیان دروغین وکالت 248
- 12. ابوهاشم، داود بن قاسم جعفری 248
- اشاره 248
- 13. حسن بن نضر قمی 248
- 14. حاجز بن یزید الوشّاء 248
- اشاره 249
- الف) خیانت و فساد در برخی از کارگزاران سازمان وکالت 249
- 1. واقفیه 250
- 3. فارس بن حاتم قزوینی، وکیل خائن امام هادی علیه السلام 252
- 4. عروه بن یحیی؛ سوزاندن و دزدی اموال امام عسکری علیه السلام 254
- 5. کار زشت وکیل امام عسکری علیه السلام 254
- 6. احمد بن هلال عبرتائی و احمد بن هلال کرخی 255
- 7. ابوطاهر محمد بن علی بن بلال بلالی 256
- 8. أبوجعفر محمد بن علی شلمغانی ابن أبی عزاقر 257
- اشاره 260
- 2. علی بن حسکه، قاسم شعرانی یقطینی، و محمد بن فرات 260
- ب) مدعیان دروغین وکالت و بابیّت 260
- 1. ابوعبدالله، احمد بن محمد سیّاری 260
- 3. حسن بن محمد بن بابا القمی 261
- 5. محمد بن نصیر النمیری الفهری 262
- 4. ابومحمد، الشریعی 262
- 6. ابوبکر محمد بن احمد بن عثمان البغدادی 263
- 7. اسحاق احمر و باقطانی 264
- 8. حسین بن منصور حلّاج 265
- 9. ابودلف محمد بن المظفر الکاتب 266
- وضعیت فکری و سیاسی - اجتماعی شیعه 268
- الف) وضعیت فکری 268
- ب) وضعیت سیاسی 269
- ج) وضعیت اجتماعی 271
- چکیده 272
- اشاره 276
- 1. شیعه پیش از غیبت کبری (از قرن یکم تا چهارم قمری) 276
- الف) تاریخ شیعه، نهضت ها و دولت های شیعی در عصر غیبت کبری 276
- اشاره 276
- 2. شیعه در عصر غیبت کبری 278
- 3. نهضت ها و دولت های شیعی در عصر غیبت کبری 280
- ب) مبارزات فکری و سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری 288
- اشاره 288
- 1. مبارزۀ فکری علمای شیعه در عصر غیبت 291
- 2. فقاهت شیعه و مراکز آن در عصر غیبت 292
- اشاره 293
- یکم. فقه و فقاهت در دوران حضور ائمه علیهم السلام 293
- 3. مراحل تکامل فقه و فقاهت شیعه 293
- سوم. فقه و فقاهت شیعه در دوران غیبت کبری 294
- دوم. فقه و فقاهت شیعه در دوران غیبت صغری 294
- 4. حوزه های علمیه و مراکز فقاهت شیعه در دوران غیبت کبری 295
- اشاره 298
- 5. مبارزه های سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری 298
- یکم. زمینه های فعالیت سیاسی 298
- دوم. مراحل فعالیت سیاسی و انواع آن در هر مرحله 299
- 1. نهاد مرجعیت و تداوم خط امامت و رسالت 301
- ج) دوره های مرجعیت دینی (علمی و سیاسی) شیعه در عصر غیبت کبری 301
- 2. مراحل و دوره های مرجعیت 303
- اشاره 305
- د) مدعیان مهدویت و بابیّت 305
- 1. عبیدیان 307
- 3. محمد بن تومرت 308
- 2. حاکم بأمرالله 308
- 8. ملا عرشی کاشانی 309
- 7. الرجل الجبلی 309
- 5. بابا اسحاق 309
- 6. عباس الریفی 309
- 11. محمد جونپوری هندی 310
- 10. شیخ عبدالقدیر بخارائی 310
- 13. شیخ مغربی 310
- 12. مغربی 310
- 14. شیخ زادۀ کردستانی 310
- 19. سودانی 311
- 17. سنگالی 311
- 18. شیخ سعید یمانی 311
- 15. عبدالله العجمی 311
- 16. بنگالی 311
- 20. صومال 312
- 21. علی محمد شیرازی 312
- 22. قادیانی میرزا غلام احمد 313
- چکیده 314
- الف) سیرت 317
- 1. عصر غیبت 317
- اشاره 317
- اشاره 317
- دوم. حفظ و نجات شیعیان از گرفتاری ها و شر دشمنان 318
- یکم. آگاهی از وضعیت و احوال شیعیان 318
- سوم. حضور در میان مردم 319
- چهارم. حضور همیشگی در مراسم حج 320
- پنجم. دستگیری درماندگان، راه یابی گم شدگان، شفای بیماران دور از علاج، ... 320
- یکم. سیرت تربیتی و اخلاقی 321
- دوم. سیرت اجتماعی 322
- سوم. سیرت سیاسی 324
- چهارم. سیرت اقتصادی 327
- پنجم. سیرت علمی 329
- ششم. سیرت قضایی 330
- هفتم. سیرت احیاگری 331
- هشتم. سیرت نبوی و علوی 332
- نهم. سیرت فردی 333
- دهم. سیرت مدیریتی 336
- اشاره 339
- 1. روایت ها و احتجاج ها 339
- ب) آثار 339
- 2. دعاها و نمازها 339
- 3. زیارات 340
- 4. توقیعات و بیانات 340
- چکیده 342
مردم به سوی یک مرجع توجه داده شدند و بیشتر عالمان یک مرکز را برای مرجعیت شیعه معرّفی می کردند. بدین ترتیب، دایرۀ مرجعیت از نظر مراجعۀ مردم به آنان، هم گسترش و هم تمرکز پیدا کرد.
مرحله چهارم. مبارزه های سیاسی با استعمار خارجی و استبداد داخلی و حرکت به سوی حاکمیت اسلام در صحنۀ زندگی و در سطح سیاسی بین المللی که از عصر استعمار تا مطلع قرن پانزدهم هجری طول کشیده است.
مرجعیت، وظیفۀ دفاع از هویت اسلامی جامعه را که با ورود استعمار مسخ گردیده بود، بر عهده گرفت و همه امکانات را برای دفاع فکری، سیاسی و نظامی بسیج نمود، و به کاربرد. مرجعیت تجدید حیات اسلام را در زندگی مردم امری ضروری شمرد و به گونه مستقیم، رهبری مبارزه ها را با جان و دل بر دوش کشید و آن گاه با رهبری پیاپی این نهضت های ضدّ استعمار و ضدّ استبداد، حضور فعّال خود را در صحنۀ سیاست های بین المللی واقعیت بخشید. از این رو، به خطا رفتن قدرت ها از مرجعیت شیعه و نادیده گرفتن آن، غیر ممکن شد و مردم نیز همه آرزوهای خود را در حاکمیت مراجع متعهّد، وارسته، امانت دار و دل سوز دیدند.
بنابراین، مرحله پنجم برای مرجعیت، تصدی حکومت و ولایت همه جانبه مقام فقاهت و ولایت بر همه شئون زندگی جامعه اسلامی است که با تأسیس نظام مقدّس جمهوری اسلامی در مطلع قرن پانزدهم هجری آغاز شد. آن هنگام مرجعیت به دوران تجدید حیات واقعی و بازسازی فرهنگی و دینی جامعه براساس تعالیم دین مبین اسلام آن هم براساس فقه جعفری پا گذارد.(1)
د) مدعیان مهدویت و بابیّت
اشاره
مهدویت به معنای مهدی موعود و امام منتظر و بابیت در لغت به معنای دربان و در اصطلاح، به معنای سفیر، وکیل و یا نایب خاصّ امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است.
بنابر باور مذهب شیعه و احادیث بسیاری که کتاب های اهل سنّت و جماعت نقل
1- نک: المحنه، سخن رانی های شهید سید محمد باقر صدر.