تاریخ عصر غیبت صفحه 79

معتزلیان به کار می بست. وی، ایشان و هوادارانشان را به پذیرش شعارهای ضد شیعی ترغیب می کرد؛

دوم، ابن زیات، وزیر و هم کارانش را از مشاغل خود برکنار کرد و به جای او جُرجرائی و ابن خاقان را گماشت که در گرایش ها و سیاست های ضد شیعی افراطی بودند؛

سوم، ارتش جدیدی به نام شاکریه سامان داد و بدین منظور، افرادی را به کار گرفت که در بینش ضد علوی معروف بودند؛ مردمانی از سوریه، الجزیره، جبل، حجاز و حتی از عبنا که علیه تفتیش عقاید مذهبی (محنه القرآن) قیام کرده بودند.(1)

متوکل افزون بر این کارها، مخالفان شیعی و علوی خود را به گونه هایی دیگر می آزرد(2) که پیش تر به برخی از آنها، هم چون خراب کردن قبر امام حسین علیه السلام اشاره شده است.

از دیگر روی دادهای مهم در این ایام، شکل گیری و تدوین برخی جوامع روایی و صحاح اهل سنت، هم چون مصنف ابن ابی شیبه، (متوفای 235 قمری)، صحیح بخاری (متوفای 256 قمری) و صحیح مسلم (متوفای 261 قمری) است.(3)

چکیده

برای پی بردن به علل و زمینه های غیبت و دست یافتن به تحلیلی جامع و صحیح در این باره، وضعیت سیاسی - اجتماعی و فکری عصر عباسیان دوم، و دوره مرکزیت سامرا در آستانه غیبت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بررسی شد. وضعیت سیاسی و ویژگی های این دوره، از این شمارند:

1. انتقال مرکز خلافت از بغداد به سامرا؛

2. نفوذ و تسلط ترکان؛

3. عزل و نصب های پی درپی؛

1- به نقل از: تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف، ص 82.
2- برای اطلاع از این عملکرد، نک: تکرار تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف، ص 82 - 85.
3- نک: دکتر شاکر مصطفی، دوله بنی العباس، ج 2، ص 164.