حزب رستاخیز؛ اشتباه بزرگ صفحه 135

به رغم آنکه سالها سنگ دموکراسی را بر سینه می کوبید، تمامی پیوندهایش را با آن قطع کرده است. مدت کوتاهی پس از تأسیس حزب رستاخیز، هنگامی که، گروهی از خبرنگاران خارجی مغایرت این تصمیم جدید او را با ایده های پیشینش در حمایت از دموکراسی و مشروطیت یادآوری کردند، گفت: «آزادی اندیشه! آزادی اندیشه! دموکراسی، دموکراسی! با پنج سال سن... اعتصاب و راهپیمایی های خیابانی پشت هم!... دموکراسی؟ آزادی؟ این حرفها

یعنی چه؟ ما هیچ کدام از آنها را نمی خواهیم.»(1) سفارت آمریکا هم که در مقاطع مختلف ارزیابیهای متفاوتی از دلایل تأسیس و عملکرد حزب رستاخیز به عمل آورده است در گزارش 10 ژوئیه 1975/ 19 تیر 1354 برای وزارت خارجه کشور متبوعش، صراحتا ابراز عقیده می کند که: «بنا به اعتقاد ما تحرک اصلی شاه در تأسیس حزب رستاخیز به علت تمایل وی به اعمال کنترل بیشتر و نیز کاهش میزان انتقادات داخلی می باشد [...] دلایل شاه هر چه باشد وی با صراحت گفته که در نظر دارد کنترل خود را بر تمام نقاط ایران گسترش داده و به روشنفکران و دیگران اجازه ندهد که از تاکتیک همیشگی (بی تفاوتی آشکار) استفاده کنند. حزب رستاخیز

کانال های مشارکت سیاسی [اجباری] و نیز اساس حقوق برای تشخیص هویت و شناسایی

مخالفین ناخواسته را فراهم می آورد و بر عزم شاه مبنی بر اینکه کسانی که این نظر وی را نمی پسندند باید بین زندان، تبعید یا گمنامی یکی را انتخاب کنند، تأکید دارد.»(2)

دلایل شاه برای تأسیس حزب رستاخیز

فارغ از همه اظهارنظرهایی که درباره علل تأسیس حزب رستاخیز مطرح شده، شاه نیز پیرامون تأسیس این حزب، دلایلی را برشمرده است که می تواند در ابهام زدایی هر چه بیشتر

از این رخداد مؤثر افتد. در اوایل تأسیس حزب رستاخیز، شاه اعلام نمود که اولاً، در طرح

تأسیس حزب رستاخیز از هیچ فرد یا گروهی الگو نگرفته است؛ ثانیا، این حزب فقط از ذهن

فکور و اندیشمند وی نشأت یافته، و ثالثا، از آنجایی که میان شاه و ملت، فاصله ای وجود

ندارد، این حزب مولودی است «به تمام معنی ملی».(3) شاه پس از اینکه مستمعین سخن خود را متقاعد نمود که این حزب ماهیتی کاملاً ملی دارد، تأکید کرد تأسیس این حزب در تاریخ

1- . همان، ص 542؛ و: نجاتی، غلامرضا؛ تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران، جلد اول، ص 494.
2- . به نقل از: الموتی، مصطفی؛ پیشین، جلد 12، صص 252 - 254.
3- . مرکز آرشیو اخبار ...؛ کنگره بزرگ، ص 12.