حزب رستاخیز؛ اشتباه بزرگ صفحه 9

رضاشاه هرگز فعالیت هر چند غیر مؤثر احزاب سیاسی مستقل را بر نمی تابید.(1) از اینرو، در آن برهه از زمان، هر آنچه از اشکال ظاهری نظام مشروطیت که هنوز تداوم داشت، می بایست در راستای تحقق خواسته ها و علایق وی انجام وظیفه نماید. به راستی هم، در شئون مختلف اجتماعی و سیاسی، کشور در چنگال دیکتاتوری بسیار خشن و انعطاف ناپذیر گرفتار آمده بود که بی محابا، هرگونه مخالفتی را در نطفه خفه می کرد و در کشتن و از میان برداشتن مخالفان خود هیچ تردیدی به خود راه نمی داد.(2) این روش سختگیری بر مخالفان و اعمال دیکتاتوری خشن تا هنگام حمله متفقین به ایران و خلع اجباری او از سریر سلطنت،

ادامه یافت. اینکه در جریان حمله متفقین به ایران، طی جنگ جهانی دوم (که نهایتا به سقوط

او از سلطنت منجر شد) مردم در برابر این تجاوز مقاومتی نکردند، در درجه اول از همین

روشهای مستبدانه رضا شاه نشأت می گرفت که وادارشان می ساخت تا ورود ارتش اشغالگر را بر بقای او ترجیح دهند.

سقوط رضاشاه: زمینه های بازگشت به عهد مشروطیت

هنگامی که محمدرضا پهلوی در 25 شهریور 1320 بر جای پدر نشانده شد، فقط 22 سال داشت. در آن زمان، شرایط سیاسی، اجتماعی و نظامی حاکم بر کشور هرگز به او اجازه نمی داد که بتواند روشهای پدر را در اداره کشور دنبال کند. با این همه، حوادث و تحولات

کشور، طی سالهای بعد به درستی نشان داد که شاه جدید نیز نظیر پدر نمی خواست در راه مشروطیت و اجرای قانون اساسی مصوب سال 1324 ق/ 1285 ش گام بردارد. اما، به دلایل داخلی و خارجی تا تحقق کامل این هدف، به ناگزیر، کوشید راهی در پیش گیرد که به طولانی

شدن سلطنت بدفرجامش منتهی شود. به عبارت دیگر، برخلاف پهلوی اول که خیلی زود بساط مشروطیت را برچید و نهادهای دموکراتیک و قانونی کشور را به بازی گرفت، فرزندش به همان دلایل پیش گفته، راه پدر را طی فرایند طولانی تری دنبال نمود. دقیقا در