- مقدمه 1
- موضوع تحقیق 1
- اشاره 1
- پرسش های تحقیق 2
- پیشینه تحقیق 2
- انگیزه تحقیق 2
- اهداف تحقیق 2
- فرضیه تحقیق 3
- پیش فرض های تحقیق 3
- ضرورت تحقیق 3
- محدودیت های تحقیق 4
- اشاره 5
- مقدمه 6
- الف: تاریخچه اجمالی انطباق قرآن با علوم تجربی و اعجاز علمی 6
- معنای اصطلاحی تفسیر علمی (انطباق قرآن با علوم تجربی) 7
- اشاره 7
- تفسیر علمی در یک قرن اخیر و علل گسترش آن 12
- جمع بندی و نتیجه گیری: 17
- علم چیست؟ 18
- ب: تقسیم اجمالی علوم بشری: 18
- تقسیم بندی علوم بر اساس روش: 19
- اشاره 20
- دیدگاه اول: 20
- اشاره 20
- پ: آیا همه علوم بشری در قرآن موجود است؟ 20
- دلایل دیدگاه اول: 21
- دیدگاه دوم: 22
- ت: اهداف اصلی و فرعی قرآن: 24
- اشاره 24
- جمع بندی و نتیجه گیری: 24
- بررسی: 27
- فواید ذکر مثالهای علمی در قرآن کریم: 28
- جمع بندی و نتیجه گیری: 29
- اقسام انطباق قرآن با مطالب علمی از جهت شکل و شیوه: 31
- اشاره 31
- اقسام تفسیر علمی بر اساس هدف مفسّر: 31
- ث: اقسام انطباق قرآن با علوم تجربی: 31
- 2. تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم: 32
- 1. استخراج همه علوم از قرآن کریم: 32
- 3. استخدام علوم برای فهم بهتر قرآن: 33
- اشاره 34
- ج: معیارهای تفسیر علمی معتبر: 34
- معیار شناخت مصادیق تفسیر علمی غیر معتبر: 36
- آثار مثبت انطباق قرآن با علوم تجربی 37
- ح: آثار مثبت و منفی انطباق قرآن با علوم تجربی 37
- اشاره 37
- آثار منفی انطباق قرآن با علوم تجربی: 37
- خلاصه و نتیجه گیری: 38
- معجزه و واژه های قرآنی آن: 39
- مقدمه: (تاریخچه) 39
- اول: معنای لغوی واژه ها: 39
- اشاره 39
- الف: «آیه» : 39
- ب: «بیّنه» : 40
- ج: «برهان» : 41
- د: «سلطان» : 42
- ه: «معجزه» : 42
- نقد و بررسی: 46
- جمع بندی و نتیجه گیری: 47
- تفاوت های معجزه با خوارق عادات دیگر 48
- الف: تفاوت معجزه با سحر و اعمال مرتاضان 48
- اشاره 48
- ب: تفاوت معجزه و کرامت: 50
- تناسب معجزه با زمان: 51
- اشاره 52
- پ: معجزه موقت و دائمی: 52
- الف: معجزه اقتراحی و غیر اقتراحی: 52
- ب: معجزه حسّی و عقلی: 52
- الف: آیات تحدّی (مبارزه طلبی) 53
- قسمت اول: تحدّی قرآن کریم (دلیل اعجاز قرآن) 53
- درآمد: 53
- 2. شمول زمانی: 55
- 3. شمول احوالی: 55
- پ: مرجع ضمیر «من مثله» 55
- 1. شمول افرادی: 55
- قسمت دوم: دیدگاهها دربارۀ جهت اعجاز قرآن (سرّ مثل نداشتن آن) : 57
- اشاره 57
- اول: فصاحت و بلاغت: 57
- دوم: سبک و نظم خاص قرآن: 57
- چهارم: معارف عالی الهی قرآن از یک فرد امّی: 58
- سوم: شیرینی و جذبه خاص یا موسیقی خاص قرآن یا روحانیت قرآن: 58
- هفتم: خبرهای غیبی از گذشته و آینده: 59
- ششم: برهان های عالی قرآن: 59
- پنجم: قوانین محکم قرآن: 59
- دهم: ایجاد انقلاب اجتماعی: 60
- نهم: استقامت بیان (عدم اختلاف در قرآن) : 60
- دوازدهم: همه این جهات از اعجاز قرآن است (مگر صرفه) : 61
- یازدهم: صرفه: 61
- قسمت سوم: راز اعجاز قرآن: 65
- اشاره 66
- ذ: انطباق قرآن با علوم تجربی، اثبات گر اعجاز علمی قرآن است. 66
- تذکر مهم: 67
- پاسخ اشکالات: 68
- مصالح و مفاسد احکام: 70
- مقصود از معجزه علمی قرآن: 70
- ر: تفاوت حکمت و علت در شریعت: 70
- اشاره 70
- اشاره 75
- 1. آغاز جهان: 76
- اشاره 76
- نکات: 77
- نظریه های علمی درباره پیدایش جهان: 77
- اشاره 77
- الف: نظریه مهبانگ (انفجار بزرگ) : 77
- ب: نظریه حالت پایدار: 79
- ج: جهان پلاسما: 79
- د: جهان انفجارهای کوچک (کهبانگ) : 80
- نکات تفسیری و اسرار علمی آیات: 80
- بررسی: 86
- اشاره 88
- 2. مراحل خلقت جهان: 88
- مباحث لغوی و اصطلاحی: 90
- الف: یوم در لغت و قرآن: 90
- ب: سماوات و ارض در لغت و قرآن: 91
- الف: پیدایش جهان در نظر فلاسفه یونان: 92
- اشاره 92
- ب: پیدایش جهان از نظر کتاب مقدس (تورات) : 93
- مراحل خلقت از منظر قرآن کریم و علم: 94
- اشاره 94
- ب: آفرینش ستارگان: 98
- ه: سرنوشت زمین: 99
- د: پیدایش زمین و منظومه شمسی: 99
- و: پیدایش حیات در روی زمین (این مطلب را در یک بحث مستقل بررسی می کنیم) 100
- جمع بندی و بررسی: 102
- 3. هفت آسمان و زمین: 109
- اشاره 109
- تاریخچه و دیدگاهها: 109
- اشاره 116
- نکات تفسیری: 116
- پرسش دوم: مقصود از زمین (ارض) چیست؟ 119
- جمع بندی: 120
- پرسش سوم: مقصود از سبع (هفت) چیست؟ 120
- اشاره 121
- پرسش چهارم: مقصود از مثل هم بودن (مثلهن) در آیه چیست؟ 121
- الف: همانند بودن آسمان و زمین در مورد تعداد (عدد هفت) : 121
- پرسش پنجم: مقصود قرآن از واژه «هفت آسمان» چیست؟ 122
- پ: مثل هم بودن در مورد ملکوتی بودن: 122
- ب: مثل بودن زمین و آسمان در مورد معلق بودن و شناور شدن در فضا: 122
- پرسش ششم: مقصود از هفت زمین چیست؟ 124
- بررسی: 124
- اشاره 125
- 4. گسترش جهان: 125
- تاریخچه نظریه گسترش جهان: 126
- نکات تفسیری: 126
- اشاره 126
- الف: انقباض و ایستا بودن جهان: 127
- ب: انبساط و گسترش جهان: 127
- اسرار علمی 128
- بررسی: 130
- اشاره 131
- 5. جاذبه عمومی موجودات: 131
- نکات تفسیری: 132
- تاریخچه: 132
- اسرار علمی 133
- اشاره 133
- ج: اسرار علمی آیه چهارم یُمْسِکُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ أَنْ تَزُولا 136
- بررسی: 137
- اشاره 138
- 6. خورشید و حرکات آن: 138
- نکات تفسیری 139
- تاریخچه: 141
- اسرار علمی: 143
- اشاره 143
- اول: مفسران قدیمی: 143
- اشاره 145
- الف: حرکت انتقالی خورشید در درون کهکشان راه شیری (حرکت طولی) 145
- دوم: مفسران و صاحب نظران جدید: 145
- ب: حرکت انتقالی خورشید همراه با کهکشان: (حرکت دورانی) 146
- ج: حرکت وضعی خورشید به دور خود: 148
- د: ادامه حیات خورشید تا زمان معین: 149
- ه: حرکات درونی خورشید: 150
- بررسی: 151
- تاریخچه: 153
- اشاره 153
- اشاره 155
- اول: حرکت زمین: 155
- بررسی: 157
- بررسی: 159
- بررسی: 161
- بررسی: 163
- بررسی: 166
- بررسی: 167
- جمع بندی و نتیجه گیری: 168
- تاریخچه: 169
- اشاره 169
- مغرب و مشرق از نظر علمی: 170
- اسرار علمی: 171
- تعارض بین تعبیر مشارق و مغارب با واژه مغرب و مشرق در قرآن: 174
- پاسخ تعارض: 174
- اشاره 174
- 8. موجودات زنده در آسمان ها: 178
- اشاره 178
- الف: 181
- اسرار علمی: 181
- اشاره 181
- بررسی: 183
- ب: آیاتی که تعبیر «مشارق و مغارب» و «العالمین» دارد: 184
- بررسی: 185
- ج: آیاتی که تعبیر مَنْ فِی اَلسَّماواتِ و ما فِی اَلسَّماواتِ و امثال آنها دارد: 186
- د: لا یَسَّمَّعُونَ إِلَی اَلْمَلَإِ اَلْأَعْلی 187
- ه: اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ اَلْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ 188
- اشاره 189
- 9. پایان جهان: 189
- جمع بندی و نتیجه گیری: 189
- نظریه های علمی در مورد پایان جهان: 191
- اول: سرانجام حرکت انبساطی جهان: 191
- اشاره 191
- نکات تفسیر و اسرار علمی: 193
- بررسی: 197
- اشاره 200
- مقدمه: 201
- 1. معجزه القرآن الکریم، دکتر رشاد خلیفه: 202
- الف: موافقان اعجاز عددی قرآن: 202
- اشاره 202
- 3. معجزه القرن العشرین من کشف سباعیّه و ثلاثیه اوامر القرآن الکریم، ابن خلیفه علیوی: 204
- 2. اعجاز قرآن، تحلیل آماری حروف مقطعه، تألیف رشاد خلیفه، ترجمه و ضمائم از سید 204
- 4. المنظومات العددیه فی القرآن العظیم، مهندس مصطفی ابو سیف بدران: 204
- 6. اعجازات حدیثه علمیه و رقمیّه فی القرآن، دکتر رفیق ابو السعود: 205
- 9. تفسیر نمونه، آیه اللّه مکارم شیرازی: 206
- 8. اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، بسّام نهاد جرّار: 206
- 11. المعجزه، مهندس عدنان رفاعی: 207
- 13. اعجاز ریاضی زوج و فرد در قرآن کریم، کوروش جم نشان: 207
- 14. ماوراء احتمال، عبد الله اریک: 207
- 12. الاعجاز العددی فی سوره الفاتحه، طلحه جوهر: 207
- اشاره 208
- 1. تسعه عشر ملکا، بیان ان فریه الاعجاز العددی للقرآن خدعه بهائیه، حسین ناجی 208
- 15. من الاعجاز البلاغی و العددی للقرآن الکریم، دکتر ابو زهرا نجدی: 208
- ب: مخالفان اعجاز عددی قرآن: 208
- 2. المعجزه القرآنیه، دکتر محمد حسن هیتو: 209
- 3. اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، بسام نهاد جرّار: 209
- بررسی و جمع بندی: 213
- اشاره 215
- اشاره 216
- بررسی لغوی و اصطلاحی: 217
- نکات تفسیری و اسرار علمی: 218
- جمع بندی و بررسی: 223
- اشاره 225
- نکات تفسیری و اسرار علمی: 225
- جمع بندی و بررسی: 228
- اشاره 230
- 3.خلقت انسان اولیه و نظریه تکامل داروین: 230
- تاریخچه بحث تکامل و دیدگاههای دانشمندان علوم تجربی: 231
- تبیین نظریه تکامل و اثبات انواع: 232
- پاسخهای طرفداران ثبوت انواع: 233
- فرضیه تکامل و مسئله خداشناسی: 234
- فرضیه تکامل و پیدایش انسان: 235
- اول:آیاتی که در رابطه با اثبات نظریه تکامل مورد استناد قرار گرفته است: 237
- الف:آیاتی که خلقت همه چیز را از آب می داند: 237
- فرضیه تکامل و قرآن: 237
- اشاره 237
- بررسی: 238
- بررسی: 240
- ب:آیاتی که به سر مرحله خلقت اشاره دارند: 241
- 1.ج:آفرینش انسان از خاک: 243
- بررسی: 243
- ج:آیاتی که به مرحله اول آفرینش انسان اشاره می کند(ماده اولیه): 243
- بررسی: 246
- 2.ج:آفرینش انسان از آب: 246
- بررسی: 247
- 3.ج:آفرینش انسان از نطفه: 247
- د:آیاتی که به مرحله دوم آفرینش انسان اشاره می کند(بعد از شکل گیری انسان و قبل از 248
- بررسی: 249
- ه:آیاتی که به مرحله سوم(انتخاب آدم از بین انسان ها)اشاره دارد: 250
- اشاره 251
- الف:آیاتی که خلقت همه انسان را از یک نفس واحد می داند: 251
- بررسی: 251
- دوم:آیاتی که در رابطه با اثبات نظریه ثبات انواع(فیکسیسم)مورد استناد واقع شده است 251
- ب:آیاتی که خلقت آدم(علیه السلام)را از خاک می دانند: 253
- بررسی: 253
- بررسی: 255
- سوم:آیاتی که قابل انطباق با هر دو نظریه تکامل و ثبات انواع هست: 256
- بررسی: 257
- جمع بندی و بررسی نهایی مبحث نظریه تکامل و قرآن: 257
- تذکرات: 257
- اشاره 258
- 4.زوجیت: 258
- نکات تفسیری: 259
- تاریخچه: 259
- بررسی: 263
- بررسی تعارض زوجیت و بکرزایی: 266
- اشاره 267
- 5.لقاح(زایا کردن گیاهان و ابرها) 267
- تاریخچه: 268
- اسرار علمی: 269
- الف:مقصود لقاح گیاهان است: 269
- اشاره 269
- ب:مقصود لقاح ابرهاست: 270
- ج:مقصود لقاح ابرها و گیاهان است: 272
- بررسی: 273
- اشاره 275
- راز رشد علوم پزشکی در بین مسلمانان: 277
- الف:بهداشت غذائی 279
- مقدمه: 279
- اشاره 279
- 1.دعوت به غذاهای پاک و پاکیزه(طیّب): 279
- نزول: 280
- احکام: 281
- تاریخچه: 281
- بررسی: 282
- 2.ممنوعیت غذاهای غیر بهداشتی(خبیث): 283
- تاریخچه: 283
- اشاره 283
- نزول: 283
- حکمت ها و اسرار: 284
- احکام: 284
- 3.ممنوعیت اسراف در غذا: 285
- اشاره 285
- بررسی: 285
- تبیین موضوع: 286
- نزول: 286
- احکام: 287
- اشاره 290
- 4.ممنوعیت خوردن گوشت مردار: 290
- بررسی: 290
- تاریخچه: 291
- نزول: 291
- احکام: 292
- تاریخچه: 297
- اشاره 297
- نزول: 297
- 5.ممنوعیت خوردن گوشت خوک: 297
- احکام: 298
- حکمت ها و اسرار علمی: 298
- بررسی: 302
- نزول: 303
- اشاره 303
- 6.ممنوعیت خوردن خون: 303
- تاریخچه: 304
- حکمت و اسرار علمی: 305
- احکام: 305
- بررسی: 308
- اشاره 309
- مراحل برخورد قرآن با شراب خواری: 309
- تاریخچه شراب خواری: 313
- الف:آثار شراب خواری در روایات: 314
- حکمت ها و اسرار علمی: 314
- ب:آثار معنوی و اجتماعی: 315
- 1.خروج شراب خوار از حوزه انسانیت: 315
- 2.ضررهای اجتماعی شراب خواری: 315
- 4.ضررهای معنوی شراب خواری: 316
- 3.زیان های اقتصادی شراب خواری: 316
- پ:آثار زیانبار خمر از نظر علوم پزشکی: 317
- الف:الکلیسم و بیماری های عصبی: 319
- ب:الکل و بیماری های گوارشی: 320
- د:الکل و نارسایی های خونی: 322
- ه:الکل و فعالیت های جنسی: 322
- و:الکل و سرطان: 323
- ح:الکل و بیماریهای روانی: 324
- ط:مسائل متفرقه: 324
- بررسی: 325
- اشاره 326
- 1.وضو: 326
- ب:بهداشت شخصی(جسمی) 326
- نکات تفسیری: 327
- تاریخچه: 328
- احکام: 328
- 2.نظام مند کردن نظافت شخصی: 329
- 3.آثار وضو در بهداشت انسان: 329
- 1.حکمت های وضو در روایات: 329
- بررسی: 331
- 2.غسل: 332
- اشاره 332
- تاریخچه: 334
- احکام: 334
- 1.حکمت غسل در روایات: 335
- حکمت ها و اسرار علمی غسل: 335
- 2.اثر معنوی غسل: 335
- 4.آثار اجتماعی غسل: 338
- 5.فواید خاص غسل مسّ میت: 338
- اشاره 339
- 3.طهارت لباس: 339
- احکام: 341
- تاریخچه: 341
- بررسی: 342
- اشاره 343
- 4.پاکیزگی محیط زیست: 343
- نزول: 343
- حکمت ها و اسرار علمی: 344
- تاریخچه: 344
- احکام: 344
- بررسی: 345
- نزول: 346
- اشاره 346
- ج:بهداشت مسایل جنسی: 346
- 1.ممنوعیت آمیزش با زنان در حالت عادت ماهیانه: 346
- تاریخچه: 347
- حکمت ها و اسرار علمی: 348
- بررسی: 352
- 2.ممنوعیت زنا: 353
- اشاره 353
- نزول: 355
- تاریخچه: 356
- 2.آثار معنوی: 357
- 1.آثار زنا در روایات: 357
- حکمت ها و اسرار علمی: 357
- 3.آثار اجتماعی زنا: 358
- 4.انتشار بیماری های آمیزشی در جامعه: 358
- شیوع بیماری های مقاربتی: 359
- 6.روش حکیمانه اسلام در جلوگیری از بیماری های آمیزشی: 360
- بررسی: 362
- اشاره 363
- نزول: 365
- تاریخچه: 366
- حکمت ها و اسرار علمی: 367
- احکام: 367
- بررسی: 368
- نزول: 369
- اشاره 369
- 4.ممنوعیت استمناء(جلق زدن خودارضائی): 369
- احکام: 370
- حکمت ها و اسرار علمی: 370
- 2.أثر زیان بار اجتماعی: 371
- 3.آثار زیان بار آن از نظر جسمی: 371
- بررسی: 372
- اشاره 373
- نکات تفسیری: 373
- اول:آیات قرآن در مورد شفابخشی آن: 373
- دوم:شفابخشی قرآن در بستر تاریخ: 375
- سوم:شفابخشی قرآن از منظر علوم پزشکی: 376
- الف:تأثیرات قرائت قرآن بر کاهش درد،اضطراب و افسردگی: 376
- اشاره 376
- ب:تأثیرات آموزه های قرآن بر بهداشت روانی فردی و اجتماعی بشر: 377
- الف:قرآن و درمان بیماری های روانی و روحی: 383
- 1.عسل: 384
- تاریخچه: 384
- اشاره 384
- ب:قرآن و درمان بیماری های جسمی: 384
- نکات تفسیری: 384
- حکمت ها و اسرار علمی: 385
- 1.عسل و بیماری های پوستی( Dermatolojy ): 388
- 2.عسل و بیماری های گوارشی: 389
- 4.عسل و درمان بیماری های چشم: 391
- 5.عسل و درمان بیماری های زنان و زایمان: 392
- 6.عسل و درمان بیماری های گوش،حلق و بینی: 392
- 7.عسل و درمان بیماری های قلبی: 393
- 8.عسل و بیماری های کلیه: 393
- بررسی: 394
- 2.روزه: 395
- اشاره 395
- نکات تفسیری: 396
- تاریخچه: 397
- احکام: 398
- حکمت ها و اسرار علمی: 399
- 2.روزه موجب تقویت اراده و قوای روحی انسان می شود. 399
- 1.روزه در روایات: 399
- 4.تأثیر روزه در پیشگیری از بیماری ها: 400
- 3.تأثیر مثبت روزه بر بیماری ها: 400
- اشاره 404
- مراحل خلقت انسان: 406
- درآمد: 406
- اسرار علمی: 411
- اشاره 411
- بررسی: 413
- واژه«آب»در لغت: 414
- اشاره 414
- اوّل:مقصود از خلقت انسان از آب چیست؟ 415
- اشاره 415
- اسرار علمی: 415
- بررسی: 419
- دوّم:مقصود از ماء دافق و صلب و ترائب چیست؟ 420
- 1.ماء دافق: 421
- بررسی: 421
- 2.مراد از«صلب»چیست؟ 422
- بررسی: 423
- 3.مقصود از«ترائب»چیست؟ 424
- بررسی: 425
- نتیجه گیری: 428
- سوّم:منشأ منی کجاست(صلب-ظهور)؟ 429
- نکات تفسیری: 429
- بررسی: 432
- منی در لغت: 434
- مرحله سوّم:آفرینش انسان از منی: 434
- اشاره 434
- منی از نظر علم پزشکی: 435
- بررسی: 437
- خلقت همسر آدم(علیه السلام)و عیسی(علیه السلام)و پدیده دو جنسی حقیقی(بکرزائی): 438
- اسرار علمی خلقت آدم(علیه السلام)و عیسی(علیه السلام): 439
- بررسی: 442
- اشاره 444
- مرحله چهارم:خلقت انسان از نطفه: 444
- نطفه در اصطلاح: 445
- نطفه در لغت: 445
- نطفه در قرآن کریم: 447
- نتیجه گیری: 448
- اسرار و نکات علمی: 448
- جمع بندی: 455
- نقد و بررسی: 456
- اشاره 458
- مرحله پنجم:آفرینش انسان از علق: 458
- نزول: 459
- علق در لغت: 460
- اسرار علمی: 460
- بررسی: 463
- نکته تفسیری: 465
- اسرار علمی: 465
- بررسی: 468
- مرحله ششم:آفرینش انسان از مضغه: 470
- اشاره 470
- اسرار علمی: 471
- بررسی لغوی: 471
- جمع بندی: 474
- مرحله هفتم:تصویر و تسویه انسان: 477
- اشاره 477
- دیدگاه لغویین: 478
- نکات تفسیری و اسرار علمی: 479
- بررسی: 482
- مرحله هشتم:شکل گیری استخوان ها: 483
- مرحله نهم:پوشاندن گوشت بر استخوان ها: 483
- نکات علمی: 483
- اشاره 483
- یک اشکال علمی: 487
- اشاره 490
- مرحله دهم:آفرینش جنس جنین(مذکر یا مؤنث): 490
- نکات علمی: 491
- بررسی: 493
- علم به جنس جنین قبل از تولد: 494
- نکات علمی: 495
- جمع بندی و بررسی: 498
3. ارض به معنای «عالم طبیعت» در مقابل «سما» به معنای عالم ماوراءطبیعت: مثال: وَ لکِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَی اَلْأَرْضِ وَ اِتَّبَعَ هَواهُ. . . «امّا او (بلعم باعورا) بر زمین، روی آورد و از خواهش های خویش پیروی کرد و. . .» که در اینجا «اخلد الی الارض» به معنای دلبستگی به زمین و دنیاست که یک امر قلبی است. و بر اساس این معنا و با این اطلاق آسمان مادی هم ارض است. (1)یعنی آسمان و زمین هر دو جزء دنیاست. 4. ارض در هنگامی که جمع بسته شود (ارضون) به معنای طبقات داخلی زمین است. 5. ارض در هنگامی که جمع بسته شود (ارضون) به معنای مناطق آباد زمین یا اقلیم های آن است. در قدیم اقلیم های هفت گانه داشته اند و امروزه هم زمین را به مناطق هفت گانه (دو منطقه منجمد شمالی و جنوبی-دو منطقه معتدله-دو منطقه حاره و یک منطقه استوایی) تقسیم می کنند. تذکر: این دو معنای اخیر را برخی مفسران به صورت احتمال در زیر آیه 12 سورۀ طلاق فرموده اند. (2)
جمع بندی:
می توان گفت که کلمه «ارض» نیز مثل «سما» دارای دو قسم ارزشی و غیر ارزشی (مادی و معنوی) است. و زمین (حسی) غیر ارزشی گاهی به معنای قطعات و قاره ها- طبقات داخلی زمین-کره خاکی می آید. و ارض ارزشی (معنوی) به معنای عالم پست طبیعت است.
پرسش سوم: مقصود از سبع (هفت) چیست؟
کلمه سبع (هفت) در عربی به دو صورت بکار می رود: الف: هفت به معنای عدد مشخص و معین که در ریاضیات بکار می رود. ب: هفت به عنوان نماد کثرت؛ چرا که گاهی در عرب کلمه «هفت» بکار می رود و
1- 1) استاد مصباح یزدی، معارف قرآن، ص 238-239.
2- 2) ر. ک: المیزان، ج 19، ص 326 و تفسیر نمونه، زیر آیه فوق (طلاق/12) .