- مقدمه 1
- اشاره 1
- موضوع تحقیق 1
- پرسش های تحقیق 2
- پیشینه تحقیق 2
- انگیزه تحقیق 2
- اهداف تحقیق 2
- ضرورت تحقیق 3
- فرضیه تحقیق 3
- پیش فرض های تحقیق 3
- محدودیت های تحقیق 4
- اشاره 5
- مقدمه 6
- الف: تاریخچه اجمالی انطباق قرآن با علوم تجربی و اعجاز علمی 6
- اشاره 7
- معنای اصطلاحی تفسیر علمی (انطباق قرآن با علوم تجربی) 7
- تفسیر علمی در یک قرن اخیر و علل گسترش آن 12
- جمع بندی و نتیجه گیری: 17
- علم چیست؟ 18
- ب: تقسیم اجمالی علوم بشری: 18
- تقسیم بندی علوم بر اساس روش: 19
- اشاره 20
- اشاره 20
- دیدگاه اول: 20
- پ: آیا همه علوم بشری در قرآن موجود است؟ 20
- دلایل دیدگاه اول: 21
- دیدگاه دوم: 22
- اشاره 24
- ت: اهداف اصلی و فرعی قرآن: 24
- جمع بندی و نتیجه گیری: 24
- بررسی: 27
- فواید ذکر مثالهای علمی در قرآن کریم: 28
- جمع بندی و نتیجه گیری: 29
- اقسام انطباق قرآن با مطالب علمی از جهت شکل و شیوه: 31
- اشاره 31
- اقسام تفسیر علمی بر اساس هدف مفسّر: 31
- ث: اقسام انطباق قرآن با علوم تجربی: 31
- 2. تطبیق و تحمیل نظریات علمی بر قرآن کریم: 32
- 1. استخراج همه علوم از قرآن کریم: 32
- 3. استخدام علوم برای فهم بهتر قرآن: 33
- اشاره 34
- ج: معیارهای تفسیر علمی معتبر: 34
- معیار شناخت مصادیق تفسیر علمی غیر معتبر: 36
- آثار منفی انطباق قرآن با علوم تجربی: 37
- ح: آثار مثبت و منفی انطباق قرآن با علوم تجربی 37
- آثار مثبت انطباق قرآن با علوم تجربی 37
- اشاره 37
- خلاصه و نتیجه گیری: 38
- مقدمه: (تاریخچه) 39
- اول: معنای لغوی واژه ها: 39
- معجزه و واژه های قرآنی آن: 39
- اشاره 39
- الف: «آیه» : 39
- ب: «بیّنه» : 40
- ج: «برهان» : 41
- د: «سلطان» : 42
- ه: «معجزه» : 42
- نقد و بررسی: 46
- جمع بندی و نتیجه گیری: 47
- تفاوت های معجزه با خوارق عادات دیگر 48
- الف: تفاوت معجزه با سحر و اعمال مرتاضان 48
- اشاره 48
- ب: تفاوت معجزه و کرامت: 50
- تناسب معجزه با زمان: 51
- ب: معجزه حسّی و عقلی: 52
- اشاره 52
- پ: معجزه موقت و دائمی: 52
- الف: معجزه اقتراحی و غیر اقتراحی: 52
- الف: آیات تحدّی (مبارزه طلبی) 53
- قسمت اول: تحدّی قرآن کریم (دلیل اعجاز قرآن) 53
- درآمد: 53
- 1. شمول افرادی: 55
- 3. شمول احوالی: 55
- 2. شمول زمانی: 55
- پ: مرجع ضمیر «من مثله» 55
- اشاره 57
- قسمت دوم: دیدگاهها دربارۀ جهت اعجاز قرآن (سرّ مثل نداشتن آن) : 57
- اول: فصاحت و بلاغت: 57
- دوم: سبک و نظم خاص قرآن: 57
- چهارم: معارف عالی الهی قرآن از یک فرد امّی: 58
- سوم: شیرینی و جذبه خاص یا موسیقی خاص قرآن یا روحانیت قرآن: 58
- هفتم: خبرهای غیبی از گذشته و آینده: 59
- ششم: برهان های عالی قرآن: 59
- پنجم: قوانین محکم قرآن: 59
- دهم: ایجاد انقلاب اجتماعی: 60
- نهم: استقامت بیان (عدم اختلاف در قرآن) : 60
- دوازدهم: همه این جهات از اعجاز قرآن است (مگر صرفه) : 61
- یازدهم: صرفه: 61
- قسمت سوم: راز اعجاز قرآن: 65
- اشاره 66
- ذ: انطباق قرآن با علوم تجربی، اثبات گر اعجاز علمی قرآن است. 66
- تذکر مهم: 67
- پاسخ اشکالات: 68
- مصالح و مفاسد احکام: 70
- اشاره 70
- ر: تفاوت حکمت و علت در شریعت: 70
- مقصود از معجزه علمی قرآن: 70
- اشاره 75
- اشاره 76
- 1. آغاز جهان: 76
- نکات: 77
- نظریه های علمی درباره پیدایش جهان: 77
- اشاره 77
- الف: نظریه مهبانگ (انفجار بزرگ) : 77
- ب: نظریه حالت پایدار: 79
- ج: جهان پلاسما: 79
- نکات تفسیری و اسرار علمی آیات: 80
- د: جهان انفجارهای کوچک (کهبانگ) : 80
- بررسی: 86
- اشاره 88
- 2. مراحل خلقت جهان: 88
- مباحث لغوی و اصطلاحی: 90
- الف: یوم در لغت و قرآن: 90
- ب: سماوات و ارض در لغت و قرآن: 91
- الف: پیدایش جهان در نظر فلاسفه یونان: 92
- اشاره 92
- ب: پیدایش جهان از نظر کتاب مقدس (تورات) : 93
- اشاره 94
- مراحل خلقت از منظر قرآن کریم و علم: 94
- ب: آفرینش ستارگان: 98
- ه: سرنوشت زمین: 99
- د: پیدایش زمین و منظومه شمسی: 99
- و: پیدایش حیات در روی زمین (این مطلب را در یک بحث مستقل بررسی می کنیم) 100
- جمع بندی و بررسی: 102
- 3. هفت آسمان و زمین: 109
- اشاره 109
- تاریخچه و دیدگاهها: 109
- اشاره 116
- نکات تفسیری: 116
- پرسش دوم: مقصود از زمین (ارض) چیست؟ 119
- پرسش سوم: مقصود از سبع (هفت) چیست؟ 120
- جمع بندی: 120
- اشاره 121
- پرسش چهارم: مقصود از مثل هم بودن (مثلهن) در آیه چیست؟ 121
- الف: همانند بودن آسمان و زمین در مورد تعداد (عدد هفت) : 121
- پرسش پنجم: مقصود قرآن از واژه «هفت آسمان» چیست؟ 122
- پ: مثل هم بودن در مورد ملکوتی بودن: 122
- ب: مثل بودن زمین و آسمان در مورد معلق بودن و شناور شدن در فضا: 122
- پرسش ششم: مقصود از هفت زمین چیست؟ 124
- بررسی: 124
- اشاره 125
- 4. گسترش جهان: 125
- نکات تفسیری: 126
- تاریخچه نظریه گسترش جهان: 126
- اشاره 126
- ب: انبساط و گسترش جهان: 127
- الف: انقباض و ایستا بودن جهان: 127
- اسرار علمی 128
- بررسی: 130
- اشاره 131
- 5. جاذبه عمومی موجودات: 131
- نکات تفسیری: 132
- تاریخچه: 132
- اسرار علمی 133
- اشاره 133
- ج: اسرار علمی آیه چهارم یُمْسِکُ اَلسَّماواتِ وَ اَلْأَرْضَ أَنْ تَزُولا 136
- بررسی: 137
- 6. خورشید و حرکات آن: 138
- اشاره 138
- نکات تفسیری 139
- تاریخچه: 141
- اسرار علمی: 143
- اشاره 143
- اول: مفسران قدیمی: 143
- اشاره 145
- الف: حرکت انتقالی خورشید در درون کهکشان راه شیری (حرکت طولی) 145
- دوم: مفسران و صاحب نظران جدید: 145
- ب: حرکت انتقالی خورشید همراه با کهکشان: (حرکت دورانی) 146
- ج: حرکت وضعی خورشید به دور خود: 148
- د: ادامه حیات خورشید تا زمان معین: 149
- ه: حرکات درونی خورشید: 150
- بررسی: 151
- تاریخچه: 153
- اشاره 153
- اول: حرکت زمین: 155
- اشاره 155
- بررسی: 157
- بررسی: 159
- بررسی: 161
- بررسی: 163
- بررسی: 166
- بررسی: 167
- جمع بندی و نتیجه گیری: 168
- تاریخچه: 169
- اشاره 169
- مغرب و مشرق از نظر علمی: 170
- اسرار علمی: 171
- تعارض بین تعبیر مشارق و مغارب با واژه مغرب و مشرق در قرآن: 174
- پاسخ تعارض: 174
- اشاره 174
- اشاره 178
- 8. موجودات زنده در آسمان ها: 178
- الف: 181
- اسرار علمی: 181
- اشاره 181
- بررسی: 183
- ب: آیاتی که تعبیر «مشارق و مغارب» و «العالمین» دارد: 184
- بررسی: 185
- ج: آیاتی که تعبیر مَنْ فِی اَلسَّماواتِ و ما فِی اَلسَّماواتِ و امثال آنها دارد: 186
- د: لا یَسَّمَّعُونَ إِلَی اَلْمَلَإِ اَلْأَعْلی 187
- ه: اَللّهُ اَلَّذِی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ اَلْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ 188
- 9. پایان جهان: 189
- جمع بندی و نتیجه گیری: 189
- اشاره 189
- نظریه های علمی در مورد پایان جهان: 191
- اول: سرانجام حرکت انبساطی جهان: 191
- اشاره 191
- نکات تفسیر و اسرار علمی: 193
- بررسی: 197
- اشاره 200
- مقدمه: 201
- 1. معجزه القرآن الکریم، دکتر رشاد خلیفه: 202
- الف: موافقان اعجاز عددی قرآن: 202
- اشاره 202
- 3. معجزه القرن العشرین من کشف سباعیّه و ثلاثیه اوامر القرآن الکریم، ابن خلیفه علیوی: 204
- 2. اعجاز قرآن، تحلیل آماری حروف مقطعه، تألیف رشاد خلیفه، ترجمه و ضمائم از سید 204
- 4. المنظومات العددیه فی القرآن العظیم، مهندس مصطفی ابو سیف بدران: 204
- 6. اعجازات حدیثه علمیه و رقمیّه فی القرآن، دکتر رفیق ابو السعود: 205
- 9. تفسیر نمونه، آیه اللّه مکارم شیرازی: 206
- 8. اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، بسّام نهاد جرّار: 206
- 11. المعجزه، مهندس عدنان رفاعی: 207
- 14. ماوراء احتمال، عبد الله اریک: 207
- 13. اعجاز ریاضی زوج و فرد در قرآن کریم، کوروش جم نشان: 207
- 12. الاعجاز العددی فی سوره الفاتحه، طلحه جوهر: 207
- اشاره 208
- 1. تسعه عشر ملکا، بیان ان فریه الاعجاز العددی للقرآن خدعه بهائیه، حسین ناجی 208
- 15. من الاعجاز البلاغی و العددی للقرآن الکریم، دکتر ابو زهرا نجدی: 208
- ب: مخالفان اعجاز عددی قرآن: 208
- 2. المعجزه القرآنیه، دکتر محمد حسن هیتو: 209
- 3. اعجاز الرقم 19 فی القرآن الکریم، بسام نهاد جرّار: 209
- بررسی و جمع بندی: 213
- اشاره 215
- اشاره 216
- بررسی لغوی و اصطلاحی: 217
- نکات تفسیری و اسرار علمی: 218
- جمع بندی و بررسی: 223
- نکات تفسیری و اسرار علمی: 225
- اشاره 225
- جمع بندی و بررسی: 228
- اشاره 230
- 3.خلقت انسان اولیه و نظریه تکامل داروین: 230
- تاریخچه بحث تکامل و دیدگاههای دانشمندان علوم تجربی: 231
- تبیین نظریه تکامل و اثبات انواع: 232
- پاسخهای طرفداران ثبوت انواع: 233
- فرضیه تکامل و مسئله خداشناسی: 234
- فرضیه تکامل و پیدایش انسان: 235
- فرضیه تکامل و قرآن: 237
- الف:آیاتی که خلقت همه چیز را از آب می داند: 237
- اول:آیاتی که در رابطه با اثبات نظریه تکامل مورد استناد قرار گرفته است: 237
- اشاره 237
- بررسی: 238
- بررسی: 240
- ب:آیاتی که به سر مرحله خلقت اشاره دارند: 241
- 1.ج:آفرینش انسان از خاک: 243
- بررسی: 243
- ج:آیاتی که به مرحله اول آفرینش انسان اشاره می کند(ماده اولیه): 243
- بررسی: 246
- 2.ج:آفرینش انسان از آب: 246
- بررسی: 247
- 3.ج:آفرینش انسان از نطفه: 247
- د:آیاتی که به مرحله دوم آفرینش انسان اشاره می کند(بعد از شکل گیری انسان و قبل از 248
- بررسی: 249
- ه:آیاتی که به مرحله سوم(انتخاب آدم از بین انسان ها)اشاره دارد: 250
- اشاره 251
- دوم:آیاتی که در رابطه با اثبات نظریه ثبات انواع(فیکسیسم)مورد استناد واقع شده است 251
- بررسی: 251
- الف:آیاتی که خلقت همه انسان را از یک نفس واحد می داند: 251
- بررسی: 253
- ب:آیاتی که خلقت آدم(علیه السلام)را از خاک می دانند: 253
- بررسی: 255
- سوم:آیاتی که قابل انطباق با هر دو نظریه تکامل و ثبات انواع هست: 256
- بررسی: 257
- جمع بندی و بررسی نهایی مبحث نظریه تکامل و قرآن: 257
- تذکرات: 257
- اشاره 258
- 4.زوجیت: 258
- نکات تفسیری: 259
- تاریخچه: 259
- بررسی: 263
- بررسی تعارض زوجیت و بکرزایی: 266
- 5.لقاح(زایا کردن گیاهان و ابرها) 267
- اشاره 267
- تاریخچه: 268
- اسرار علمی: 269
- الف:مقصود لقاح گیاهان است: 269
- اشاره 269
- ب:مقصود لقاح ابرهاست: 270
- ج:مقصود لقاح ابرها و گیاهان است: 272
- بررسی: 273
- اشاره 275
- راز رشد علوم پزشکی در بین مسلمانان: 277
- مقدمه: 279
- الف:بهداشت غذائی 279
- اشاره 279
- 1.دعوت به غذاهای پاک و پاکیزه(طیّب): 279
- نزول: 280
- احکام: 281
- تاریخچه: 281
- بررسی: 282
- تاریخچه: 283
- 2.ممنوعیت غذاهای غیر بهداشتی(خبیث): 283
- اشاره 283
- نزول: 283
- حکمت ها و اسرار: 284
- احکام: 284
- 3.ممنوعیت اسراف در غذا: 285
- اشاره 285
- بررسی: 285
- تبیین موضوع: 286
- نزول: 286
- احکام: 287
- بررسی: 290
- 4.ممنوعیت خوردن گوشت مردار: 290
- اشاره 290
- تاریخچه: 291
- نزول: 291
- احکام: 292
- تاریخچه: 297
- نزول: 297
- اشاره 297
- 5.ممنوعیت خوردن گوشت خوک: 297
- احکام: 298
- حکمت ها و اسرار علمی: 298
- بررسی: 302
- اشاره 303
- نزول: 303
- 6.ممنوعیت خوردن خون: 303
- تاریخچه: 304
- احکام: 305
- حکمت و اسرار علمی: 305
- بررسی: 308
- مراحل برخورد قرآن با شراب خواری: 309
- اشاره 309
- تاریخچه شراب خواری: 313
- الف:آثار شراب خواری در روایات: 314
- حکمت ها و اسرار علمی: 314
- ب:آثار معنوی و اجتماعی: 315
- 2.ضررهای اجتماعی شراب خواری: 315
- 1.خروج شراب خوار از حوزه انسانیت: 315
- 4.ضررهای معنوی شراب خواری: 316
- 3.زیان های اقتصادی شراب خواری: 316
- پ:آثار زیانبار خمر از نظر علوم پزشکی: 317
- الف:الکلیسم و بیماری های عصبی: 319
- ب:الکل و بیماری های گوارشی: 320
- د:الکل و نارسایی های خونی: 322
- ه:الکل و فعالیت های جنسی: 322
- و:الکل و سرطان: 323
- ط:مسائل متفرقه: 324
- ح:الکل و بیماریهای روانی: 324
- بررسی: 325
- ب:بهداشت شخصی(جسمی) 326
- 1.وضو: 326
- اشاره 326
- نکات تفسیری: 327
- احکام: 328
- تاریخچه: 328
- 1.حکمت های وضو در روایات: 329
- 3.آثار وضو در بهداشت انسان: 329
- 2.نظام مند کردن نظافت شخصی: 329
- بررسی: 331
- اشاره 332
- 2.غسل: 332
- احکام: 334
- تاریخچه: 334
- 1.حکمت غسل در روایات: 335
- 2.اثر معنوی غسل: 335
- حکمت ها و اسرار علمی غسل: 335
- 4.آثار اجتماعی غسل: 338
- 5.فواید خاص غسل مسّ میت: 338
- اشاره 339
- 3.طهارت لباس: 339
- احکام: 341
- تاریخچه: 341
- بررسی: 342
- نزول: 343
- اشاره 343
- 4.پاکیزگی محیط زیست: 343
- احکام: 344
- حکمت ها و اسرار علمی: 344
- تاریخچه: 344
- بررسی: 345
- اشاره 346
- نزول: 346
- ج:بهداشت مسایل جنسی: 346
- 1.ممنوعیت آمیزش با زنان در حالت عادت ماهیانه: 346
- تاریخچه: 347
- حکمت ها و اسرار علمی: 348
- بررسی: 352
- اشاره 353
- 2.ممنوعیت زنا: 353
- نزول: 355
- تاریخچه: 356
- 2.آثار معنوی: 357
- 1.آثار زنا در روایات: 357
- حکمت ها و اسرار علمی: 357
- 4.انتشار بیماری های آمیزشی در جامعه: 358
- 3.آثار اجتماعی زنا: 358
- شیوع بیماری های مقاربتی: 359
- 6.روش حکیمانه اسلام در جلوگیری از بیماری های آمیزشی: 360
- بررسی: 362
- اشاره 363
- نزول: 365
- تاریخچه: 366
- احکام: 367
- حکمت ها و اسرار علمی: 367
- بررسی: 368
- اشاره 369
- 4.ممنوعیت استمناء(جلق زدن خودارضائی): 369
- نزول: 369
- احکام: 370
- حکمت ها و اسرار علمی: 370
- 3.آثار زیان بار آن از نظر جسمی: 371
- 2.أثر زیان بار اجتماعی: 371
- بررسی: 372
- نکات تفسیری: 373
- اشاره 373
- اول:آیات قرآن در مورد شفابخشی آن: 373
- دوم:شفابخشی قرآن در بستر تاریخ: 375
- سوم:شفابخشی قرآن از منظر علوم پزشکی: 376
- الف:تأثیرات قرائت قرآن بر کاهش درد،اضطراب و افسردگی: 376
- اشاره 376
- ب:تأثیرات آموزه های قرآن بر بهداشت روانی فردی و اجتماعی بشر: 377
- الف:قرآن و درمان بیماری های روانی و روحی: 383
- نکات تفسیری: 384
- 1.عسل: 384
- تاریخچه: 384
- اشاره 384
- ب:قرآن و درمان بیماری های جسمی: 384
- حکمت ها و اسرار علمی: 385
- 1.عسل و بیماری های پوستی( Dermatolojy ): 388
- 2.عسل و بیماری های گوارشی: 389
- 4.عسل و درمان بیماری های چشم: 391
- 5.عسل و درمان بیماری های زنان و زایمان: 392
- 6.عسل و درمان بیماری های گوش،حلق و بینی: 392
- 8.عسل و بیماری های کلیه: 393
- 7.عسل و درمان بیماری های قلبی: 393
- بررسی: 394
- 2.روزه: 395
- اشاره 395
- نکات تفسیری: 396
- تاریخچه: 397
- احکام: 398
- حکمت ها و اسرار علمی: 399
- 2.روزه موجب تقویت اراده و قوای روحی انسان می شود. 399
- 1.روزه در روایات: 399
- 4.تأثیر روزه در پیشگیری از بیماری ها: 400
- 3.تأثیر مثبت روزه بر بیماری ها: 400
- اشاره 404
- درآمد: 406
- مراحل خلقت انسان: 406
- اسرار علمی: 411
- اشاره 411
- بررسی: 413
- اشاره 414
- واژه«آب»در لغت: 414
- اشاره 415
- اسرار علمی: 415
- اوّل:مقصود از خلقت انسان از آب چیست؟ 415
- بررسی: 419
- دوّم:مقصود از ماء دافق و صلب و ترائب چیست؟ 420
- 1.ماء دافق: 421
- بررسی: 421
- 2.مراد از«صلب»چیست؟ 422
- بررسی: 423
- 3.مقصود از«ترائب»چیست؟ 424
- بررسی: 425
- نتیجه گیری: 428
- سوّم:منشأ منی کجاست(صلب-ظهور)؟ 429
- نکات تفسیری: 429
- بررسی: 432
- اشاره 434
- منی در لغت: 434
- مرحله سوّم:آفرینش انسان از منی: 434
- منی از نظر علم پزشکی: 435
- بررسی: 437
- خلقت همسر آدم(علیه السلام)و عیسی(علیه السلام)و پدیده دو جنسی حقیقی(بکرزائی): 438
- اسرار علمی خلقت آدم(علیه السلام)و عیسی(علیه السلام): 439
- بررسی: 442
- اشاره 444
- مرحله چهارم:خلقت انسان از نطفه: 444
- نطفه در لغت: 445
- نطفه در اصطلاح: 445
- نطفه در قرآن کریم: 447
- نتیجه گیری: 448
- اسرار و نکات علمی: 448
- جمع بندی: 455
- نقد و بررسی: 456
- اشاره 458
- مرحله پنجم:آفرینش انسان از علق: 458
- نزول: 459
- علق در لغت: 460
- اسرار علمی: 460
- بررسی: 463
- اسرار علمی: 465
- نکته تفسیری: 465
- بررسی: 468
- مرحله ششم:آفرینش انسان از مضغه: 470
- اشاره 470
- بررسی لغوی: 471
- اسرار علمی: 471
- جمع بندی: 474
- مرحله هفتم:تصویر و تسویه انسان: 477
- اشاره 477
- دیدگاه لغویین: 478
- نکات تفسیری و اسرار علمی: 479
- بررسی: 482
- مرحله هشتم:شکل گیری استخوان ها: 483
- مرحله نهم:پوشاندن گوشت بر استخوان ها: 483
- اشاره 483
- نکات علمی: 483
- یک اشکال علمی: 487
- مرحله دهم:آفرینش جنس جنین(مذکر یا مؤنث): 490
- اشاره 490
- نکات علمی: 491
- بررسی: 493
- علم به جنس جنین قبل از تولد: 494
- نکات علمی: 495
- جمع بندی و بررسی: 498
این لغت در اصل به معنی«هر مایع غیر جامدی»است چه آب مطلق باشد یا آب های مضاف(مثل آب میوه )ولی وقتی بصورت مطلق(ماء)استعمال شود منصرف به آب خالص است. (1)پس مقصود آب خالص است.
اسرار علمی:
اشاره
بررسی خلقت موجودات زنده غیر انسان از آب یک بحث مستقل لازم دارد امّا در مورد خلقت انسان از آب چند بحث علمی وجود دارد که صاحب نظران علوم تجربی و مفسران قرآن بدان پرداخته اند و ما در اینجا آن چند بحث را دنبال می کنیم:
اوّل:مقصود از خلقت انسان از آب چیست؟
در این مورد دو دیدگاه در بین دانشمندان وجود دارد:
الف:مقصود از خلقت انسان از آب این است که مقدار زیادی آب در بدن انسان وجود دارد.یعنی آب بیشترین ماده تشکیل دهنده بدن انسان است.
برخی از صاحب نظران نیز به این دیدگاه تصریح کرده اند:
1.استاد مکارم شیرازی در تفسیر آیه وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ (2)حدّ اقل دو احتمال را مطرح می کند که یکی از آنها همین مطلب مورد بحث ماست؛ایشان می نویسند:
«حیات همه موجودات زنده-أعم از گیاهان و حیوانات-به آب بستگی دارد...این موضوع نیز قابل توجه است که طبق تحقیقات دانشمندان،قسمت عمده بدن انسان و بسیاری از حیوانات را آب تشکیل می دهد(در حدود هفتاد درصد)» (3)ایشان در تفسیر آیه وَ هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً (4)می نویسند:
«جمعی معتقدند منظور از بشر نخستین انسان یعنی آدم(علیه السلام)است چرا که آفرینش او از
1- (1) ر.ک:مصطفوی،التحقیق فی کلمات القرآن الکریم،ج 11،ص 220(ماده ماء)
2- (2) انبیاء30/.
3- (3) تفسیر نمونه،ج 13،ص 396.ایشان در ادامه توضیح می دهند که:جالب اینکه دانشمندان امروز معتقدند که نخستین جوانه حیات در اعماق دریاها پیدا شده به همین دلیل آغاز حیات و زندگی را از آب می دانند و اگر قرآن آفرینش انسان را از خاک می شمرد،نباید فراموش کنیم منظور از خاک همان طین(گل)است که ترکیبی است از آب و خاک.و سپس به یک پرسش پنهان پاسخ می دهند: «اینکه بعضی ایراد کرده اند که آفرینش فرشتگان و جن با اینکه موجودات زنده ای هستند مسلما از آب نیست پاسخش روشن است زیرا هدف موجودات زنده ای است که برای ما محسوس است.»
4- (4) فرقان54/.