پژوهشی در اعجاز علمی قرآن صفحه 61

فرهنگ و علم جامعه خویش است اما قرآن کریم برخلاف قوانین طبیعی و اجتماعی بوجود آمد و توانست جامعه عرب را صاحب فرهنگ و تمدن جدیدی کند. (1)

یازدهم: صرفه:

برخی معتقدند که اعجاز قرآن از آن جهت است که خداوند اجازه نمی دهد کسی مثل قرآن را بیاورد یعنی قدرت را از مخالفین سلب می کند. البته این نظریه به سه صورت تصویر شده است. (2)اول: این که بگوئیم خداوند انگیزه افراد مخالف قرآن را سلب می کند. دوم: اینکه بگوئیم خداوند علوم لازم آنها را سلب می کند. سوم: اینکه بگوئیم با اینکه قصد مخالفت دارند و قدرت برآوردن مثل قرآن دارند، اما خداوند جلوی آنها را جبرا می گیرد. البته به این دیدگاه جواب های متعددی داده شده است. (3)و معمولا اساتید و صاحب نظران علوم قرآن این دیدگاه را نمی پذیرند. (4)

دوازدهم: همه این جهات از اعجاز قرآن است (مگر صرفه) :

این حاصل کلام علامه طباطبائی (ره) و آیه اللّه خوئی (ره) و نیز استاد معرفت است که در ادامه نوشتار بدان می پردازیم. این دیدگاه در بین علمای سابق هم طرفدارانی داشته است مثل: 1. سید عبد الله شبر (م 1242 ق) (5)2. شیخ محمد جواد بلاغی. (6)

1- 1) سید محمد باقر حکیم، علوم القرآن، ص 129-130. (ایشان برخی مقالات شهید صدر را در متن کتاب به صورت کامل آورده است. و این مطلب از آن مقالات است.)
2- 2) التمهید، ج 4، ص 141.
3- 3) ر. ک: التمهید، ج 4، ص 152.
4- 4) برخی از کسانی که قائل به این سخن هستند، عبارتند از: 1. ابن اسحاق النظام (م 231 ق) (التمهید، ج 4، ص 141.) 2. الشریف المرتضی (سید مرتضی) (م 436 ق) (همان، ص 180.)
5- 5) حق الیقین، ج 1، ص 99-101.
6- 6) التمهید، ج 4، ص 133.