- مقدمه 1
- پیش گفتار 2
- معنای دقیق عبادت 8
- فصل 1- جایگاه اعتقادی دعا 8
- بخش اول: دعا در اعتقاد، عمل و اجابت 8
- اشاره 8
- دعا: برترین عبادت 11
- سؤال به همراه دعا 12
- محبوب ترین و مبغوض ترین عمل 13
- اشاره 15
- فضل الهی در فتح باب دعا 15
- اشاره 17
- بالاترین تقرّب به خدا از طریق اهل دعا شدن 17
- انگیزه ی دعا: محتاج دیدن خود به خداوند 20
- دعا: مغز عبادت 22
- تعمیم دعا به امور کوچک و بزرگ 23
- یکسان بودن حال بلا و عافیت در لزوم دعا 27
- برتری دعا بر تلاوت قرآن 29
- الهام و اعطای دعا 31
- ترک دعا؛ معصیت و گناه 32
- لزوم فراگیر شدن دعا در همه شؤون زندگی 33
- منافات نداشتن دعا با کار و زندگی 34
- فصل 2- آثار و نتایج دعا 38
- 1- وسیله ی پیروزی و مایه ی دلگرمی (سلاح) 38
- اشاره 38
- 2- سرازیر شدن روزی 41
- روزی مادّی و معنوی 41
- اشاره 41
- دعا به همراه تلاش برای تحصیل روزی 43
- 3- شفای همه ی دردها 47
- رسیدن به موفقیّت و رستگاری 47
- اشاره 49
- 5- رفع بلاهای نازل شده 49
- وجود و عدم دعا نشانه ی کوتاه یا بلند بودن مدّت بلا 51
- 6- دفع بلای مقدّر 53
- اشاره 56
- 7- دفع بلای غیر مقدّر 56
- گناه: منشأ بلا و مصیبت 59
- طلب مغفرت و عافیت 61
- دفع بلا از اهل دعا 64
- اشاره 66
- معنای عامّ اجابت 66
- فصل 3- اجابت دعا 66
- انواع اجابت مثبت 68
- 1- برآوردن حاجت در دنیا 68
- اشاره 68
- 2- عطای بهتر 69
- 3- رفع بلا یا دفع شر 70
- 4- کفّاره ی گناهان 71
- 5- ذخیره ی آخرت 72
- اجابت نکردن مثبت دعا 75
- تأخیر در اجابت دعا 77
- تعجیل منفی در اجابت دعا 77
- اشاره 77
- انواع تأخیر در اجابت 78
- نهی از استعجال در اجابت دعا 80
- باز بودن باب اجابت دعا 83
- مخفی بودن اجابت در دعاها 86
- اشاره 88
- شرایط اجابت 88
- معنای مشروط بودن اجابت 88
- شرط اوّل دعاکننده: معرفت خداوند 89
- شرط دوم دعاکننده: تقوی- وفا به عهد الهی 94
- شرط سوم دعاکننده: کسب حلال 99
- شرط چهارم دعاکننده: دعا در حال عافیت 102
- شرط اوّل دعا: اقبال قلبی 105
- شرط دوم دعا: رقّت قلب 108
- اوّلین مانع اجابت: پاک نبودن دل 111
- اشاره 111
- موانع اجابت 111
- دومین مانع اجابت: حقّ الناس 113
- سومین مانع اجابت: گناه 115
- مانع چهارم اجابت: مخالفت با حکمت 118
- مانع پنجم اجابت: کوتاهی در ایجاد اسباب 120
- مانع ششم اجابت: ترک امر به معروف و نهی از منکر 122
- مانع شدن از اجابت در فرض عدل الهی 123
- مانع هفتم اجابت: اهل شراب یا آلات موسیقی یا قمار بودن 123
- اشاره 125
- 1- دعا یا نفرین پدر در حقّ فرزند 125
- اجابت شوندگان 125
- 2- دعا یا نفرین مظلوم 126
- 3- دعا یا نفرین مؤمن در مورد کسی که به او نیکی یا بدی نموده 127
- 5- دعای فرزند نیکوکار در حقّ پدرش 128
- 4- دعای امام عادل در حقّ رعیّت 128
- 6- دعای عمره گزار 129
- 7- دعای روزه دار 129
- 8- دعای حج گزار 130
- 9- دعای جهادکننده در راه خدا 131
- 10- دعای مریض 131
- 11- دعا پشت سر دیگران 132
- 12- دعای فقیر مؤمن 134
- 13- دعای کودکان امّت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم 134
- 14- دعای مسافر 135
- 15- دعای قاری قرآن 135
- 1- یأس از خلق 136
- اشاره 136
- فصل 4- آداب دعا 136
- 2- رضا به قضای الهی 138
- 3- یقین به اجابت 139
- 4- مقدّم نمودن نماز 140
- 6- مقدّم کردن حمد و ثنای الهی 142
- 5- شروع با بسم الله الرّحمن الرّحیم 142
- 7- یاد کردن از نعمت های الهی و شکر آنها 143
- 8- ذکر صلوات بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و آل او علیهم السّلام 145
- 9- توسّل به اهل بیت علیهم السّلام 149
- 10- اقرار به گناهان و استغفار از آنها 152
- 11- تعمیم دادن در دعا 156
- 12- دعا کردن پنهانی 158
- 13- جمعی دعا کردن 159
- 14- اصرار و الحاح در دعا 161
- 15- گریستن (بکاء) 164
- اشاره 164
- تباکی 165
- گریه از خوف خدا 167
- ابتهال 169
- لرزیدن از خوف خدا 169
- 16- اختیار زمان مناسب برای دعا 170
- 17- اختیار مکان مناسب برای دعا 175
- اشاره 175
- مسجد الحرام 176
- حائر حسینی 179
- 18- در دست داشتن انگشتر عقیق و فیروزه 182
- اشاره 184
- فصل 5- عدم منافات دعا با رضا به قضای الهی 184
- اهمیّت رضا و تسلیم به قضای خداوند 184
- توهّم تعارض دعا با مقام رضا و تسلیم 185
- دیدگاه صوفیانه: دعا نکردن نشانه ی تقرّب به خداوند! 188
- عدم اختصاص اشکال صوفیان به دعا 189
- راضی بودن به قضای تشریعی و تکوینی خداوند 190
- دعا: لازمه ی راضی بودن به قضای تشریعی خداوند 191
- معنای صحیح سپردن کامل خود به خدا 193
- دعا: نشانه ی استقلال یا نیاز؟ 195
- ملاک شناخت خیر و شر برای انسان 196
- تأکید بر طلب عافیت از خدا در دعاها 197
- مذمّت حضرت یوسف علیه السلام به خاطر نخواستن عافیت 199
- رابطه ی عافیت طلبی با خیر و شرّ انسان 200
- لزوم توجّه به نحوه ی صحیح دعا کردن 202
- دعای شر به سبب عدم معرفت عمیق 204
- محبوبیّت دعا برای رفع بلا نزد خداوند 206
- نقد منطق صوفیان در دعا نکردن 211
- عدم امکان تقرّب به خدا با اعراض از دعا 213
- رابطه ی مهر یا قهر خداوند با وظیفه ی دعا کردن 216
1- بحارالانوار، ج78، ص9، ح64، به نقل از مطالب السّؤول.
2- اصول کافی، کتاب الدُّعاء، باب اَن الدُّعاء سلاح المؤمن، ح4.
3- همان، ح7.
گرفته شود تا به جا و به مورد، اثر خودش را بگذارد. به هر حال انسان مؤمن در زندگی اش با دشمنان زیادی روبروست و برای اینکه گوهر ایمان خود را از شرّ دشمنان حفظ کند، باید در میدان های نبرد متعدّدی پیروز و سربلند شود. از شیاطین جنّی گرفته تا انسان هایی که خود از ایادی شیطان هستند، نمی خواهند هیچ مؤمنی با ایمان بماند و سعی در منحرف ساختن او از مسیر صحیح هدایت الهی دارند. مقابله با انواع این دشمنان جز با سلاح «دعا» ممکن نیست. البتّه در کنار دعا باید به سفارشات دیگری که اهل بیت علیهم السلام در این رابطه فرموده اند نیز عمل شود.
2- سرازیر شدن روزی
اشاره
دومین اثر و برکت دعا به پیشگاه الهی، سرازیر شدن روزی به سوی انسان است. پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند:
اَلا اَدُلُّکُم علی سِلاحٍ یُنجِیکُم مِن اَعداءِکُم وَ یُدِرُّ اَرزاقَکُم؟
آیا به شما سلاحی معرفی نکنم که شما را از شرّ دشمنانتان نجات بخشد و روزی های شما را سرازیر نماید؟
عرض کردند: بفرمایید. فرمودند:
تَدعُونَ رَبَّکُم بِاللَّیلِ وَ النَّهارِ.(1)
پروردگارتان را شب و روز بخوانید.
روزی مادّی و معنوی
اوّلین نکته ای که در تبیین این اثر گرانقدر دعا باید مورد توجّه قرار گیرد، این است که مفهوم «رزق» تنها شامل پول و مال و خوراک و پوشاک و مسکن و نظایر اینها نمی شود بلکه در برگیرنده ارزاق معنوی انسان هم هست. به تعبیر دیگر «رزق» هم شامل رزق مادّی است و هم معنوی. در کلمات لغویّین تصریح به این معنا وجود دارد.3.