- مقدمه 1
- پیش گفتار 2
- فصل 1- جایگاه اعتقادی دعا 8
- بخش اول: دعا در اعتقاد، عمل و اجابت 8
- معنای دقیق عبادت 8
- اشاره 8
- دعا: برترین عبادت 11
- سؤال به همراه دعا 12
- محبوب ترین و مبغوض ترین عمل 13
- اشاره 15
- فضل الهی در فتح باب دعا 15
- بالاترین تقرّب به خدا از طریق اهل دعا شدن 17
- اشاره 17
- انگیزه ی دعا: محتاج دیدن خود به خداوند 20
- دعا: مغز عبادت 22
- تعمیم دعا به امور کوچک و بزرگ 23
- یکسان بودن حال بلا و عافیت در لزوم دعا 27
- برتری دعا بر تلاوت قرآن 29
- الهام و اعطای دعا 31
- ترک دعا؛ معصیت و گناه 32
- لزوم فراگیر شدن دعا در همه شؤون زندگی 33
- منافات نداشتن دعا با کار و زندگی 34
- 1- وسیله ی پیروزی و مایه ی دلگرمی (سلاح) 38
- اشاره 38
- فصل 2- آثار و نتایج دعا 38
- 2- سرازیر شدن روزی 41
- اشاره 41
- روزی مادّی و معنوی 41
- دعا به همراه تلاش برای تحصیل روزی 43
- رسیدن به موفقیّت و رستگاری 47
- 3- شفای همه ی دردها 47
- 5- رفع بلاهای نازل شده 49
- اشاره 49
- وجود و عدم دعا نشانه ی کوتاه یا بلند بودن مدّت بلا 51
- 6- دفع بلای مقدّر 53
- 7- دفع بلای غیر مقدّر 56
- اشاره 56
- گناه: منشأ بلا و مصیبت 59
- طلب مغفرت و عافیت 61
- دفع بلا از اهل دعا 64
- اشاره 66
- معنای عامّ اجابت 66
- فصل 3- اجابت دعا 66
- انواع اجابت مثبت 68
- اشاره 68
- 1- برآوردن حاجت در دنیا 68
- 2- عطای بهتر 69
- 3- رفع بلا یا دفع شر 70
- 4- کفّاره ی گناهان 71
- 5- ذخیره ی آخرت 72
- اجابت نکردن مثبت دعا 75
- تأخیر در اجابت دعا 77
- تعجیل منفی در اجابت دعا 77
- اشاره 77
- انواع تأخیر در اجابت 78
- نهی از استعجال در اجابت دعا 80
- باز بودن باب اجابت دعا 83
- مخفی بودن اجابت در دعاها 86
- اشاره 88
- معنای مشروط بودن اجابت 88
- شرایط اجابت 88
- شرط اوّل دعاکننده: معرفت خداوند 89
- شرط دوم دعاکننده: تقوی- وفا به عهد الهی 94
- شرط سوم دعاکننده: کسب حلال 99
- شرط چهارم دعاکننده: دعا در حال عافیت 102
- شرط اوّل دعا: اقبال قلبی 105
- شرط دوم دعا: رقّت قلب 108
- اوّلین مانع اجابت: پاک نبودن دل 111
- اشاره 111
- موانع اجابت 111
- دومین مانع اجابت: حقّ الناس 113
- سومین مانع اجابت: گناه 115
- مانع چهارم اجابت: مخالفت با حکمت 118
- مانع پنجم اجابت: کوتاهی در ایجاد اسباب 120
- مانع ششم اجابت: ترک امر به معروف و نهی از منکر 122
- مانع شدن از اجابت در فرض عدل الهی 123
- مانع هفتم اجابت: اهل شراب یا آلات موسیقی یا قمار بودن 123
- 1- دعا یا نفرین پدر در حقّ فرزند 125
- اجابت شوندگان 125
- اشاره 125
- 2- دعا یا نفرین مظلوم 126
- 3- دعا یا نفرین مؤمن در مورد کسی که به او نیکی یا بدی نموده 127
- 5- دعای فرزند نیکوکار در حقّ پدرش 128
- 4- دعای امام عادل در حقّ رعیّت 128
- 6- دعای عمره گزار 129
- 7- دعای روزه دار 129
- 8- دعای حج گزار 130
- 9- دعای جهادکننده در راه خدا 131
- 10- دعای مریض 131
- 11- دعا پشت سر دیگران 132
- 13- دعای کودکان امّت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم 134
- 12- دعای فقیر مؤمن 134
- 14- دعای مسافر 135
- 15- دعای قاری قرآن 135
- اشاره 136
- 1- یأس از خلق 136
- فصل 4- آداب دعا 136
- 2- رضا به قضای الهی 138
- 3- یقین به اجابت 139
- 4- مقدّم نمودن نماز 140
- 6- مقدّم کردن حمد و ثنای الهی 142
- 5- شروع با بسم الله الرّحمن الرّحیم 142
- 7- یاد کردن از نعمت های الهی و شکر آنها 143
- 8- ذکر صلوات بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و آل او علیهم السّلام 145
- 9- توسّل به اهل بیت علیهم السّلام 149
- 10- اقرار به گناهان و استغفار از آنها 152
- 11- تعمیم دادن در دعا 156
- 12- دعا کردن پنهانی 158
- 13- جمعی دعا کردن 159
- 14- اصرار و الحاح در دعا 161
- اشاره 164
- 15- گریستن (بکاء) 164
- تباکی 165
- گریه از خوف خدا 167
- ابتهال 169
- لرزیدن از خوف خدا 169
- 16- اختیار زمان مناسب برای دعا 170
- 17- اختیار مکان مناسب برای دعا 175
- اشاره 175
- مسجد الحرام 176
- حائر حسینی 179
- 18- در دست داشتن انگشتر عقیق و فیروزه 182
- اشاره 184
- فصل 5- عدم منافات دعا با رضا به قضای الهی 184
- اهمیّت رضا و تسلیم به قضای خداوند 184
- توهّم تعارض دعا با مقام رضا و تسلیم 185
- دیدگاه صوفیانه: دعا نکردن نشانه ی تقرّب به خداوند! 188
- عدم اختصاص اشکال صوفیان به دعا 189
- راضی بودن به قضای تشریعی و تکوینی خداوند 190
- دعا: لازمه ی راضی بودن به قضای تشریعی خداوند 191
- معنای صحیح سپردن کامل خود به خدا 193
- دعا: نشانه ی استقلال یا نیاز؟ 195
- ملاک شناخت خیر و شر برای انسان 196
- تأکید بر طلب عافیت از خدا در دعاها 197
- مذمّت حضرت یوسف علیه السلام به خاطر نخواستن عافیت 199
- رابطه ی عافیت طلبی با خیر و شرّ انسان 200
- لزوم توجّه به نحوه ی صحیح دعا کردن 202
- دعای شر به سبب عدم معرفت عمیق 204
- محبوبیّت دعا برای رفع بلا نزد خداوند 206
- نقد منطق صوفیان در دعا نکردن 211
- عدم امکان تقرّب به خدا با اعراض از دعا 213
- رابطه ی مهر یا قهر خداوند با وظیفه ی دعا کردن 216
1- نساء/32.
2- تفسیر عیّاشی، ج1، ص240، ح119.
3- شفای همه ی دردها
یکی دیگر از آثار و نتایج دعا شفابخش بودن آن از هر دردی است. این مطلب به صراحت در فرمایش امام صادق علیه السلام آمده است:
علیکَ بالدُّعاءِ فإنّه شِفاءٌ مِن کُلِّ ذاءٍ.(1)
بر تو باد دعا کردن زیرا آن درمان هر دردی است.
شفا دادن در فرهنگ دین مانند روزی دادن است. همان طور که روزی تنها به دست خداست، شفا هم تنها در اختیار اوست. نقش اسباب و وسایط و تأثیر آنها در شفابخشی همچون نقش زمینه ها و شرایط عادی در رسیدن روزی به انسان می باشد. همان گونه که سررشته ی امور در امر روزی رساندن به دست خداوند است، در شفابخشی هم تأثیر معالجه و دارو و ... به خواست خدا و اذن او بستگی دارد. بنابراین با همان اعتقادی که انسان برای رسیدن روزی اش دعا می کند و همزمان دنبال اسباب و وسائط می رود، باید در کنار دعا برای شفا خواستن، در پی پیمودن راه های متعارف معالجه دردهایش هم باشد. در صورت وجود اعتقاد صحیح در این زمینه، انسان می تواند شاهد تأثیر دعا در شفای همه دردهای خود و دیگران باشد، حتّی اگر این دعاها صرف خواندن خدا و بدون درخواست شفا از او باشد.
رسیدن به موفقیّت و رستگاری
چهارمین اثر با برکت دعا چیزی است که از آن به کلید نجات و رستگاری تعبیر کرده اند. از امیرالمؤمنین علیه السلام منقول است که فرمودند:
الدُّعاءُ مَفاتیحُ النَّجاحِ و مَقالیدُ الفَلاحِ.(2)
خواندن خداوند کلید به دست آوردن موفقیّت و رستگاری است. «مفاتیح» جمع «مفتاح» به معنای کلید است و «مقالید» هم جمع «مِقلاد» می باشد. «مقلاد» هم به2.