- مقدمه 1
- پیش گفتار 2
- فصل 1- جایگاه اعتقادی دعا 8
- اشاره 8
- معنای دقیق عبادت 8
- بخش اول: دعا در اعتقاد، عمل و اجابت 8
- دعا: برترین عبادت 11
- سؤال به همراه دعا 12
- محبوب ترین و مبغوض ترین عمل 13
- فضل الهی در فتح باب دعا 15
- اشاره 15
- بالاترین تقرّب به خدا از طریق اهل دعا شدن 17
- اشاره 17
- انگیزه ی دعا: محتاج دیدن خود به خداوند 20
- دعا: مغز عبادت 22
- تعمیم دعا به امور کوچک و بزرگ 23
- یکسان بودن حال بلا و عافیت در لزوم دعا 27
- برتری دعا بر تلاوت قرآن 29
- الهام و اعطای دعا 31
- ترک دعا؛ معصیت و گناه 32
- لزوم فراگیر شدن دعا در همه شؤون زندگی 33
- منافات نداشتن دعا با کار و زندگی 34
- فصل 2- آثار و نتایج دعا 38
- 1- وسیله ی پیروزی و مایه ی دلگرمی (سلاح) 38
- اشاره 38
- روزی مادّی و معنوی 41
- اشاره 41
- 2- سرازیر شدن روزی 41
- دعا به همراه تلاش برای تحصیل روزی 43
- 3- شفای همه ی دردها 47
- رسیدن به موفقیّت و رستگاری 47
- اشاره 49
- 5- رفع بلاهای نازل شده 49
- وجود و عدم دعا نشانه ی کوتاه یا بلند بودن مدّت بلا 51
- 6- دفع بلای مقدّر 53
- اشاره 56
- 7- دفع بلای غیر مقدّر 56
- گناه: منشأ بلا و مصیبت 59
- طلب مغفرت و عافیت 61
- دفع بلا از اهل دعا 64
- معنای عامّ اجابت 66
- فصل 3- اجابت دعا 66
- اشاره 66
- اشاره 68
- انواع اجابت مثبت 68
- 1- برآوردن حاجت در دنیا 68
- 2- عطای بهتر 69
- 3- رفع بلا یا دفع شر 70
- 4- کفّاره ی گناهان 71
- 5- ذخیره ی آخرت 72
- اجابت نکردن مثبت دعا 75
- تأخیر در اجابت دعا 77
- اشاره 77
- تعجیل منفی در اجابت دعا 77
- انواع تأخیر در اجابت 78
- نهی از استعجال در اجابت دعا 80
- باز بودن باب اجابت دعا 83
- مخفی بودن اجابت در دعاها 86
- معنای مشروط بودن اجابت 88
- اشاره 88
- شرایط اجابت 88
- شرط اوّل دعاکننده: معرفت خداوند 89
- شرط دوم دعاکننده: تقوی- وفا به عهد الهی 94
- شرط سوم دعاکننده: کسب حلال 99
- شرط چهارم دعاکننده: دعا در حال عافیت 102
- شرط اوّل دعا: اقبال قلبی 105
- شرط دوم دعا: رقّت قلب 108
- اوّلین مانع اجابت: پاک نبودن دل 111
- اشاره 111
- موانع اجابت 111
- دومین مانع اجابت: حقّ الناس 113
- سومین مانع اجابت: گناه 115
- مانع چهارم اجابت: مخالفت با حکمت 118
- مانع پنجم اجابت: کوتاهی در ایجاد اسباب 120
- مانع ششم اجابت: ترک امر به معروف و نهی از منکر 122
- مانع هفتم اجابت: اهل شراب یا آلات موسیقی یا قمار بودن 123
- مانع شدن از اجابت در فرض عدل الهی 123
- اشاره 125
- 1- دعا یا نفرین پدر در حقّ فرزند 125
- اجابت شوندگان 125
- 2- دعا یا نفرین مظلوم 126
- 3- دعا یا نفرین مؤمن در مورد کسی که به او نیکی یا بدی نموده 127
- 5- دعای فرزند نیکوکار در حقّ پدرش 128
- 4- دعای امام عادل در حقّ رعیّت 128
- 6- دعای عمره گزار 129
- 7- دعای روزه دار 129
- 8- دعای حج گزار 130
- 10- دعای مریض 131
- 9- دعای جهادکننده در راه خدا 131
- 11- دعا پشت سر دیگران 132
- 12- دعای فقیر مؤمن 134
- 13- دعای کودکان امّت پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم 134
- 14- دعای مسافر 135
- 15- دعای قاری قرآن 135
- 1- یأس از خلق 136
- اشاره 136
- فصل 4- آداب دعا 136
- 2- رضا به قضای الهی 138
- 3- یقین به اجابت 139
- 4- مقدّم نمودن نماز 140
- 6- مقدّم کردن حمد و ثنای الهی 142
- 5- شروع با بسم الله الرّحمن الرّحیم 142
- 7- یاد کردن از نعمت های الهی و شکر آنها 143
- 8- ذکر صلوات بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و آل او علیهم السّلام 145
- 9- توسّل به اهل بیت علیهم السّلام 149
- 10- اقرار به گناهان و استغفار از آنها 152
- 11- تعمیم دادن در دعا 156
- 12- دعا کردن پنهانی 158
- 13- جمعی دعا کردن 159
- 14- اصرار و الحاح در دعا 161
- 15- گریستن (بکاء) 164
- اشاره 164
- تباکی 165
- گریه از خوف خدا 167
- ابتهال 169
- لرزیدن از خوف خدا 169
- 16- اختیار زمان مناسب برای دعا 170
- 17- اختیار مکان مناسب برای دعا 175
- اشاره 175
- مسجد الحرام 176
- حائر حسینی 179
- 18- در دست داشتن انگشتر عقیق و فیروزه 182
- اهمیّت رضا و تسلیم به قضای خداوند 184
- فصل 5- عدم منافات دعا با رضا به قضای الهی 184
- اشاره 184
- توهّم تعارض دعا با مقام رضا و تسلیم 185
- دیدگاه صوفیانه: دعا نکردن نشانه ی تقرّب به خداوند! 188
- عدم اختصاص اشکال صوفیان به دعا 189
- راضی بودن به قضای تشریعی و تکوینی خداوند 190
- دعا: لازمه ی راضی بودن به قضای تشریعی خداوند 191
- معنای صحیح سپردن کامل خود به خدا 193
- دعا: نشانه ی استقلال یا نیاز؟ 195
- ملاک شناخت خیر و شر برای انسان 196
- تأکید بر طلب عافیت از خدا در دعاها 197
- مذمّت حضرت یوسف علیه السلام به خاطر نخواستن عافیت 199
- رابطه ی عافیت طلبی با خیر و شرّ انسان 200
- لزوم توجّه به نحوه ی صحیح دعا کردن 202
- دعای شر به سبب عدم معرفت عمیق 204
- محبوبیّت دعا برای رفع بلا نزد خداوند 206
- نقد منطق صوفیان در دعا نکردن 211
- عدم امکان تقرّب به خدا با اعراض از دعا 213
- رابطه ی مهر یا قهر خداوند با وظیفه ی دعا کردن 216
1- علاقمندان می توانند به کتاب شریف اصول کافی، کتاب الایمان والکفر، باب ما اَخَذَه اللهُ علی المؤمن... و باب شدّه ابتلاء المؤمن مراجعه فرمایند.
2- اصول کافی، کتاب الایمان والکفر، باب شدّه ابتلاءی المؤمن، ح3.
3- در صفحات گذشته متن فرمایش امیرالمؤمنین علیه السلام را نقل کردیم.
اما ایشان بلافاصله اضافه فرمودند:
ولَو أنّهم استَقبَلُوا ذلک بِالدُّعاءِ و الإنابَهِ لم تَنزِل.(1)
و اگر آنان قبل از نزول بلا، دعا و انابهمی کردند، (این بلایا بر ایشان) نازل نمی شد.
از این تأکیدات استفاده می شود که اصل این است که انسان - و به خصوص مؤمنان - اهل دعا باشند. اگر پیش از نزول بلایا دعا کنند، همین کار جلوی نزول بلا را می گیرد وگرنه باید پس از فرود آمدن بلا برای رفع آن دست به دعا بلند کنند. با این ترتیب انسان عاقل ترجیح می دهد که پیش از گرفتار شدن به انواع مصیبت ها، خود را از اینکه در معرض آنها قرار بگیرد نجات بخشد. امام صادق علیه السلام وعده فرموده اند که:
مَن تَخَوَّفَ بَلاءً یُصِیبُه فَتَقَدَّمَ فی الدُّعاءِ لم یُرِهِ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ ذلِکَ البَلاءَ ابداً.(2)
هرکس از اینکه بلایی بر سرش آید بترسد، پس پیش از وارد شدن آن، دعا کند، خدای عزّ و جلّ هیچ گاه آن بلا را به او نمی نمایاند.
گناه: منشأ بلا و مصیبت
مؤمنان همواره خود را مستحقّ بلا و گرفتاری در دنیا می بینند، علّت این امر ارتکاب گناهانی است که از انسان سر می زند و همین گناهان موجب نزول بلا و مصیبت بر مؤمنان می گردد. خدای متعال می فرماید:
وَ ما اَصابَکُم مِن مُصِیبَهٍ فَبِما کَسَبَت اَیدِیکُم وَ یَعفُوا عَن کثیرٍ.(3)
و هر مصیبتی که به شما می رسد به سبب اعمال خودتان است و (در عین حال خداوند) از بسیاری (گناهان) در می گذرد.0.