منجی در ادیان صفحه 99

و نیز فرموده: «وَلِتُکمِلُواْ الْعِدَّهَ»(1) که در این گونه امور، اثر، هم بر بعض مترتب می شود و هم بر کل و در گفت وگوهای روزانه خود می گوییم «امر فلانی تمام و عقل او کامل است» و عکس این را نمی گوییم؛ یعنی نمی گوییم «عقل فلانی تمام و امر او کامل شد.»(2)

با این توصیف، آیه «الیوم اکملت لکم دینکم و اتمت علیکم نعمتی» می فهماند که مراد از دین، مجموع معارف و احکام تشریع شده می باشد؛ و اینک مطلبی بر آن معارف و احکام اضافه شده است. پس مراد از نعمت، هر چه باشد، امری معنوی و واحد است، گو این که پیشتر ناقص بود؛ یعنی اثری که باید، نداشته است، امروز آن نعمت ناقص، تمام شده و از این پس آن معارف و احکام، اثری را که باید داشته باشند، دارا شده اند.(3)

3. خاتمیت دین

یکی از ویژگی های دیگر دین اسلام این است که شرایع الهی با بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به پایان رسیده و دیگر پیامبری مبعوث نخواهد شد. به همین جهت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم را خاتم النبیّین می گویند:

«مَّا کانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّجَالِکمْ وَلَکن رَّسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِیِّینَ وَکانَ اللَّهُ بِکلِّ شَیْءٍ

1- بقره/185 .
2- طباطبایی، سید محم د حسین، المیزان، ج5، نشر انتشارات اسلامی، صص 288، 289 .
3- طباطبایی، سید محم د حسین، المیزان، ج5، نشر انتشارات اسلامی، ص 289.