حقیقت غیبت از منظر روایات صفحه 162

می دانند که آیت الله خویی وی را نیز ثقه و جلیل القدر معرفی می کنند.(1)

محمدبن عبدالله

آیت الله خویی می فرمایند: «با توجه به وجود محمد بن عبد الله در سند تفسیر قمی، ایشان ثقه است».(2) البته از ایشان، نود روایت در کتب اربعه موجود  است که خود، می تواند مؤید دیگری برای وثاقت وی باشد. نقل افرادی چون صفوان و محمد بن یعقوب از او نیز مؤید دیگری برای وثاقت او است.

محمد بن الفرج

آیت الله خویی می فرمایند: «مرحوم شیخ طوسی (رحمه الله) تصریح بر وثاقت ایشان دارد و در کتب رجالی دیگر هم از ایشان بسیار تجلیل شده است. بنابراین ایشان ثقه می باشد».(3)

نتیجه

راویان این حدیث، همگی ثقه هستند و استناد به این حدیث، صحیح می باشد. بنابر این، متن حدیث در خصوص دلالت بر مطلب مورد نظر، مطابق روایت قبل می باشد و چه بسا ضعف سند آن روایت را جبران کند. در نتیجه به هر دو روایت می توان استناد کرد.

3. سعد، عن أحمد بن محمد بن عیسی، عن محمد بن خالد البرقی، عمن حدثه، عن المفضل بن عمر الجعفی قال: قال أبو عبد الله علیه السلام: أقرب ما یکون العباد من الله وأرضی ما یکون عنهم إذا افتقدوا حجه الله فلم یظهر لهم ولم یعلموا بمکانه،

1- معجم رجال الحدیث، ج2، ص106، ش532.
2- معجم رجال الحدیث، ج17، ص239، ش11093.
3- معجم رجال الحدیث، ج18، ص127، ش11564.