حقیقت غیبت از منظر روایات صفحه 17

می کنند.»(1)

ابن فارس در رابطه با این واژه می گوید: «اصل حکم «حا» و «کاف» و «میم» است و به معنای منع است. و مصدر آن، «الحُکم» است و معنای حُکم منع از ظلم است و اینکه گفته شده: «حکمه الدابه»، یعنی جلوی حیوان را از کاری می گیرند، و این منع کردن به صورت «حکمت الدابه و أحکمتها» هم آمده است. و این حکمت عین همین موارد است، چون حکمت، منع از جهل می کند و می گویی: به شدت جلوی او را می گیرد تا آن چه را دوست دارد انجام ندهد و این به مصلحت او است».(2) البته او را از چیزی منع می کند که بنا بر توضیح بالا مصلحت او در ندانستن آن است، نه اینکه او را خام کند، تا از او سوء استفاده شود.

نتیجه

حاصل معنای این واژه در این کتب، منع شدن از حقیقت چیزی است که فراتر از فهم بشر عادی است؛ لذا راغب، در مفردات ، آن را مختص انبیای اولوالعزم دانسته است و به نظر ما آن ادله ای که اشاره به مخفی بودن علت غیبت دارد در حقیقت حکمت غیبت را بیان می کند. یعنی اگرچه نزد اهل بیت علیهم السلام علت اصلی غیبت واضح و روشن است، ولی به مصالحی لازم است بر ما پوشیده باشد.

بنابراین ما هم در این کتاب علل ظاهری را به عنوان علل غیبت و سِرّ _ که بر