حقیقت غیبت از منظر روایات صفحه 18

مردم پوشیده است _ را به عنوان حکمت آوردیم؛ چنانکه آیت الله جوادی آملی هم در کتاب «امام مهدی موجود موعود» همین  تقسیم بندی را انجام داده اند(1) که در فصل آخر کتاب،در بخش «نظرات علما» مواردی خواهد آمد.

علت

اشاره

جناب آقای انوری علت را در زبان فارسی چنین معنا می کند: «سبب یا عامل پیدایش چیزی یا انجام گرفتن کاری، آنچه از وجود آن، چیز دیگری به وجود می آید و با نبودن علت، آن از بین می رود».(2)

و در لسان العرب چنین آمده است:(3)

علت، کاری است که فاعل خود را از حاجت اصلی خود دور می کند، مثل اینکه آن علت شغل دوم فاعل شود و از کار اول منع کند. و در گفتار عاصم بن ثابت چنین آمده است: «ما علّتی و انا جلدٌ نابل؟؛ وقتی سخت کوش هستم عذری ندارم» یعنی با توجه به اینکه تمام ابراز و مقدمات جنگ را آماده دارم، عذری برای ترک جهاد ندارم؛ لذا علت را در مقام عذر آورده است.

و در ادامه، علت را به معنای سبب می آورد و استناد به کلام عایشه می کند که چون عبدالرحمن با شلاق شتر را زد، به پای من هم ضربه خورد؛ یعنی سبب ضربه خوردن به پای من، ضربه زدن به شتر بود. در المنجد هم در معنای علت آمده است: «آن

1- امام مهدی، موجود موعود، ص128.
2- فرهنگ فشرده سخن، ج2، ص1569، ذیل واژه عل.
3- و العِلّه: الحدث یشغل صاحبه عن حاجته، کانّ تلک العلّه صارت شُغُلاً ثانیاً مَنَعهُ عن شُغلِهِ الاول. و فی حدیث عاصم بن ثابت: ما علّتی و أنا جلدٌ نابل؟ای ما عذری فی ترک الجهاد و معی أُهْبَه القتال، فوضع العِلّه موضع العُذر ( لسان العرب، ج11، ص471، ذیل واژه علل).