- اشاره 5
- تبیین مسأله 6
- ضرورت بحث 8
- پیشینۀ بحث 11
- نتیجه 15
- اشاره 15
- فلسفه 15
- حکمت 16
- اشاره 16
- نتیجه 17
- اشاره 18
- علت 18
- عزلت 19
- اشاره 19
- نتیجه 19
- نتیجه 20
- اشاره 21
- غیبت 21
- اشاره 23
- توقیع 23
- نتیجه 24
- سنت 25
- روش تحقیق 26
- اشاره 27
- چگونگی غیبت 29
- روایات 30
- بررسی سند روایات 34
- بررسی دلالت روایات 34
- غیبت شخصیت 35
- اشاره 35
- بررسی سند روایت 37
- بررسی دلالت روایت 39
- بررسی سند روایت 41
- نتیجه 42
- بررسی دلالت حدیث 43
- بررسی سند حدیث 44
- بررسی دلالت روایت 46
- بررسی سند حدیث 47
- بررسی سند حدیث 48
- بررسی دلالت حدیث 48
- بررسی دلالت حدیث 49
- سند حدیث 50
- بررسی دلالت حدیث 51
- نتیجه 53
- نتیجه 55
- غیبت شخص و شخصیت 57
- شیخیه و غیبت 58
- توضیح 58
- نقد و بررسی 60
- اشاره 61
- اهل سنت و غیبت 61
- مقدمه 63
- نقد و بررسی 63
- اشاره 71
- اشاره 73
- روایات 73
- اول: میزان تأثیر این علل در تحقق غیبت 73
- اشاره 73
- بررسی سند حدیث 74
- نتیجه 77
- بررسی سند حدیث 78
- نتیجه 84
- بررسی سند حدیث 85
- نتیجه 87
- بررسی سند 88
- نتیجه 98
- پاسخ به دو سؤال 99
- 1.علت غیبت، خواست خداوند است یا عمل مردم؟ 99
- 2.فرق غیبت انبیاء وحضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چیست؟ 102
- روایات 106
- دوم: عهده دار نبودن بیعت 106
- بررسی سند حدیث 107
- نکته 109
- نتیجه 109
- سند 110
- نتیجه 112
- معنای لغوی و شرعی بیعت 119
- بررسی دلالت 119
- توضیح 119
- نقد و نظر 121
- نتیجه 121
- نتیجه 125
- روایات 126
- اشاره 126
- اول: خوف و ترس از قتل 126
- بررسی سند حدیث 127
- نتیجه 130
- نتیجه 132
- بررسی سند حدیث 134
- نتیجه 135
- نتیجه 140
- بررسی دلالت حدیث 147
- نتیجه 151
- امام از چه چیزی می ترسد؟ 155
- پاسخ به سوال 155
- دوم: سلب نعمت امام از قوم ستمگر 159
- اشاره 159
- نتیجه 159
- بررسی سند حدیث 161
- نتیجه 162
- بررسی سند حدیث 163
- نتیجه 164
- بررسی سند حدیث 166
- بررسی دلالت حدیث 167
- نتیجه 168
- نقد و نظر 168
- نتیجه 170
- روایات 170
- نتیجه 172
- بررسی سند حدیث 173
- نتیجه 175
- بررسی سند حدیث 176
- نتیجه 177
- بررسی دلالت حدیث 177
- نقد و نظر 178
- نتیجه 179
- اشاره 180
- نکته پایانی گفتار 180
- نتیجه 183
- اول: امتحان الهی 185
- روایات 185
- اشاره 185
- بررسی سند حدیث 186
- بررسی دلالت حدیث 186
- نتیجه 187
- سند 188
- نتیجه 189
- بررسی دلالت حدیث 190
- بررسی دلالت حدیث 191
- بررسی دلالت حدیث 192
- بررسی دلالت حدیث 194
- بررسی دلالت حدیث 195
- نتیجه 196
- بررسی دلالت حدیث 197
- بررسی دلالت حدیث 199
- بررسی دلالت حدیث 200
- بررسی دلالت حدیث 201
- بررسی دلالت حدیث 202
- بررسی دلالت حدیث 203
- بررسی و دلالت 205
- تفصیل بحث 208
- نظرات بزرگان 209
- نتیجه 212
- معانی امر در قرآن و روایات 216
- ب. روایات 216
- الف. قرآن 216
- دوم: اختلاف مردم 218
- روایات 218
- سند 218
- سند 220
- توضیح 224
- سوم: ادبار به حق و استقبال از باطل 226
- اشاره 226
- نقد و نظر 229
- سند 230
- چهارم: اتمام حجت بر مردم 230
- اشاره 230
- بررسی دلالت حد یث 231
- توضیح 231
- نقد و نظر 232
- مقدمه 233
- اول: اجازه نداشتن در بیان علت 234
- روایت 234
- بررسی سند حدیث 235
- نتیجه: 236
- بررسی دلالت حدیث 236
- اشاره 237
- دوم: ندانستن، بهتر از دانستن 237
- بررسی سند حدیث 239
- بررسی دلالت حدیث 240
- نتیجه 241
- بررسی سند حدیث 242
- سوم: سر الهی 242
- اشاره 242
- بررسی سند حدیث 246
- بررسی دلالت حدیث 247
- نقد و نظر 248
- پاسخ به سؤال 251
- نتیجه 253
نقد و نظر
در اینجا به دو مطلب پرداخته می شود: اول، میزان تأثیر این عامل در به وجود آمدن غیبت و استمرار آن، دوم، دیدگاه عالمان دین در رابطه با امتحان و بررسی نظرات آنان.
تفصیل بحث
تقریباً می توان گفت گستره این بحث مثل خوف از قتل بسیار وسیع است و کمتر کسی است که سخن از علل غیبت گفته باشد و این دلیل را نیاورده باشد؛ بنابر این در نقش داشتن این عامل در غیبت شکی وجود ندارد، ولی بحث در این است که آیا این عامل از علل محدثه و مبقیه غیبت است یا خیر؟
اگر چه تعدادی از روایات اشاره به علت بودن این عامل ندارند، ولی از بعضی روایات که اشاره به علت بودن آن دارد نیز نمی توان به آسانی عبور کرد. به بعضی از این عبارات اشاره می شود:
1- زراره از امام صادق علیه السلام: ان للقائم غیبه قبل أن یقوم، قلت له: و لم؟ قال علیه السلام: «(الی ان یقول) ان الله تبارک و تعالی یحب ان یمتحن الشیعه فعند ذلک یرتاب المبطلون».(1)
2- ا مام صادق علیه السلام: «یامنصور ان هذا الامر لا یاتیکم الا بعد ایاس...» (2)
3- امام صادق علیه السلام: «لا والله لایکون ما تمدون الیه اعینکم حتی تغربلوا....» (3)
4- امام کاظم علیه السلام: «لابدلصاحب هذا الأمر من غیبه (الی ان قال) انما هی
1- کمال الدین و تمام النعمه، ج2، ص342.
2- کافی، ج1، باب 83، ح3، ص431.
3- کافی، ج5، ص432.