پژوهشی در علوم قرآن صفحه 103

رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم و اختلاف قرائت

اگر برهان عقلی که طرح شد بدون خدشه باشد، روایات هیچ گاه مقابل برهان عقلی نخواهند بود. بلکه آثار رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم و عترت علیهم السلام همگون و هم نوا با برهان عقلی می باشند. به همین خاطر اگر روایتی به ظ_اه_ر ف_ض_ای سخن، ناسازگاری با برهان عقلی داشته باشد، باید دربارۀ آن چاره ای اندیشید. به ه_م_ی_ن ج_ه_ت اگ_ر روایات با برهان سازگار بودند، که مشکلی نخواهد بود، و الا روایاتی اعتبار خواهند داشت که با قواعد اصلی و برهان عقلی هم خوانی داشته باشند. البته این با فرض صحیح ب_ودن س_ن_د آن روای_ات اس_ت. ب_ا ای_ن ت_وض_یح به بررسی روایات رسیده از رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم می پردازیم که آیا حضرت اختلاف قرائت را تایید می نمود،

یا روایات رسیده از رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم هم مؤید همان برهان عقلی می باشند؟

از ب_رخ_ی روای_ات ب_ه خوبی آشکار است که رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم نه تنها قرائت های گوناگون را تایید ن_م_ی ک_رد، ب_لکه در مقابل آن سخت برمی آشفت و آنها را مردود می دانست. زیرا وقتی یک قرائت ب_ی_ش_تر جزء حقیقت قرآن نباشد، قرائت های گوناگون تغییر قرآن به حساب خواهد آمد و رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم ک_ه حافظ و نگهبان قرآن از همه خطرها است، می بایست در مقابل این نوع مسائل مقابله نماید.

ع_ب_داللّه بن مسعود نقل می کند دو نفر در قرائت قرآن اختلاف داشتند و هر دو قرائت خود را به رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم نسبت می دادند، به محضر حضرت رسیدند، حضرت قرائت هر دو را شنید و سخت برآشفت، آنگاه آنها را از آن قرائت نهی کرد، اخ_ت_ل_ف رجلان فی سوره فقال: هذا اقرأنی النبی و قال الآخر هذا أقرأنی النبی فأتی النبی فأخبر ب_ذل_ک قال: فتغیر وجهه و عنده رجل فقال إقرؤوا کما عُلِّمتم فلا أدری أبشیء امر قبل نفسه فانما هلک من کان قبلکم احتلافهم علی أنبیائهم. (1)

دو ن_فر در قرائت اختلاف داشتند که هر دو قرائت خویش را به رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم نسبت می دادند، خ_دم_ت حضرت رسیدند و موضوع را در میان گذاشتند. حضرت از شدت ناراحتی صورتش تغییر ک_رد و ب_ه آن_ه_ا ف_رمود، قرآن را همان گونه که یاد گرفته اید بخوانید.